Fot. Apostolstwo Modlitwy
Franciszek Andrusiewicz s. Antoniego, Polak, urodził się w 1880 r. we wsi Jabłonówka powiatu latyczowskiego gubernii podolskiej w rodzinie szlachcica-urzędnika i ziemianina.
W 1906 r. ukończył rzymsko-katolickie seminarium duchowne w Żytomierzu i został wyświęcony na kapłana.
Służył jako wikariusz w Czerniowcach, w pobliżu Jampola na Podolu, następnie był proboszczem w Horbulewie powiatu radomyskiego gubernii kijowskiej. W latach 1917-1920 pełnił funkcję wikariusza w kościele św. Aleksandra w Kijowie, a od końca 1920 r. — proboszczem kościoła w Fastowie na Kijowszczyźnie.
Po raz pierwszy trafił wraz z kilkoma innymi księżmi do więzienia NKWD w Kijowie w sierpniu 1919 r., skąd został wykupiony przez wiernych. Uwaga organów represyjnych do działalności tego księdza nasiliła się po tym, jak 23 sierpnia 1925 r. do szefa okręgowego departamentu GPU USRR w Białej Cerkwi przyszła wiadomość od kierownika biura politycznego okręgowego komitetu partii o tym. że ks. Аndruszewicz z ambony „próbował narzucić wiernym poglądy szowinistyczne i аntysowieckie”, z radą funkcjonariuszom skierować „osobę, posługującą się językiem polskim, do kościoła, po to, aby pociągnąć go do odpowiedzialności za takie występy”.
19 lipca 1929 r. ks. Аndruszewicz został aresztowany i oskarżony o popełnienie przestępstw określonych w art. 54-6 Kodeksu Karnego USRR. 28 sierpnia tegoż roku, zamiast aresztu i skierowania do oddziału prac społeczno-politycznych, stosunkowo ks. Andrusiewicza zostały podjęte inne środki zapobiegawcze — skasowano mu subskrypcję o nieopuszczeniu miejsca zamieszkania, biorąc pod uwagę to, że „jego pobyt na wolności może wpłynąć na przebieg śledztwa”.
30 października 1929 r. funkcjonariusze okręgowego departamentu GPU w Białej Cerkwi dokonali przeszukania w mieszkaniu fastowskiego księdza, po czym on został ponownie aresztowany i przeniesiony do kijowskiego oddziału prac przymusowych, biorąc pod uwagę to, że „kijowski okręgowy departamentu GPU również ma na niego kompromitujące materiały”.
23 marca 1930 r. ks. Andrusiewicz został oskarżony o to, że „prowadził działalność kontrrewolucyjną na szkodę władzy radzieckiej i na pomoc Polsce, która stara się poprzez okupację odłączyć od ZSRR część Ukrainy, a ponadto zajmował się zbieraniem informacji szpiegowskich, następnie przesyłanych przez ks. Naskrenickiego do Polski na zlecenie ostatniej”.
27 czerwca 1930 r. ks. Andrusiewicz został skazany w grupowej „Sprawie polskiej kontrrewolucyjnej i szpiegowskiej organizacji na Prawobrzeżnej Ukrainie” na podstawie art. 54-3, 54-4, 54-5, 54-6, 54-10 i 54-11 KK USSR do najwyższego środka ochrony socjalnej — rozstrzelania, z wymianą na uwięzienie na okres 10 lat oraz pozbawienie praw na 5 lat.
22 stycznia 1931 r. kijowski Drogowo-Transportowy Dział GPU kolei południowo-zachodniej wszczął nową sprawę w odniesieniu do ks. Аndruszewicza, która otrzymała nazwę „Patrioci”. Przesłuchania księdza, dostarczonego do Kijowa z izolatora politycznego w Jarosławlu, gdzie odbywał w więzieniu karę, trwały około 9 miesięcy, dopiero 21 października 1931 r. jego sprawa została rozwiązana w GPU USRR , mimo, że „Аndruszewicz był już skazany za przestępstwa określone w innej sprawie”.
Sprawę „Kontrrewolucyjnej polskiej szpiegowsko-dywersyjnej organizacji Patrioci” kijowski Drogowo-Transportowy Dział GPU zakończył przekazaniem do sądu materiałów na kilkudziesięciu mieszkańców Fastowa i okolicznych wsi, głównie kolejarzy, 23 z których zostały przypisane różne kary. Nazwiska wielu „oskarżonych” w tej sprawie znajdują się na listach ofiar NKWD, zamordowanych i pochowanych w latach 1937-1938 w lesie w Bykowni pod Kijowem.
15 września 1932 r. Franciszek Andrusiewicz wraz z grupą innych represjonowanych księży, trafił na teren II RP w wyniku wymiany więźniami politycznymi między ZSRR a II Rzeczpospolitą. Zmarł 11 lutego 1938 r. w Kowlu.
Lidia Baranowska, na podstawie informacji z archiwów WUCzK-GPU-NKWD-KGB, 03 kwietnia 2019 r.
