Fot. https://ipn.gov.pl
Wystawę „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937-1938”, przygotowali i przedstawili 23 listopada 2018 r. archiwiści IPN we współpracy z ukraińskimi archiwami państwowymi.Przedstawia ona losy osób represjonowanych w ramach „operacji polskiej” przeprowadzonej przez NKWD w Związku Sowieckim w latach 1937-1938.
W jej ramach – jak podaje IPN – co najmniej 111 tys. skazano na karę śmierci, a blisko 30 tys. Polaków zesłano do łagrów. Tylko na Ukrainie, gdzie znajdowało się największe skupisko ludności polskiej w ZSRS, osądzono ponad 55 tys. osób, z których ponad 47 tys. zamordowano.
W uroczystości wzięli udział m.in. przedstawiciele władz Chmielnickiego i obwodu chmielnickiego, duchowni, a także mieszkańcy miasta. Polski rząd reprezentował konsul generalny RP w Winnicy Damian Ciarciński. Obecny był także Tadeusz Deszkiewicz – doradca prezydenta Andrzeja Dudy; prezydent objął ekspozycję patronatem narodowym w związku ze 100-leciem odzyskania przez Polskę niepodległości.
Ekspozycja powstała dzięki materiałom archiwalnym, przekazanym do IPN przez ukraińskie Państwowe Archiwa Obwodowe w Odessie, Chmielnickim i Winnicy. Dokumenty stworzone przez NKWD są dowodem planowej, zbrodniczej działalności sowieckiego aparatu represji, która nigdy nie miała zostać ujawniona.
„Komunizm był jedną wielką operacją przeciwko człowiekowi” – podkreślił prezes IPN Jarosław Szarek podczas wernisażu w siedzibie chmielnickiego uniwersytetu. Ofiary tzw. operacji polskiej NKWD z lat 1937-38 – jak mówił – zostały bestialsko zamordowane, ponieważ wywodziły się z innego świata niż zwalczający je komunizm. Przypomniał przy tym, że ofiarami sowieckich represji wymierzonych w Polaków byli także przedstawiciele innych narodów, w tym także liczni Ukraińcy.
Historia Polaków jak i Ukraińców – kontynuował prezes IPN – sięga ponad 1000 lat, gdy na ziemie Europy Środkowo-Wschodniej przyszło chrześcijaństwo. „To chrześcijaństwo przyniosło pewien porządek moralny. Przyniosło dekalog, którego jednym z elementarnych przykazań dla każdego człowieka jest +nie zabijaj+” – dodał Szarek, zwracając uwagę, że Sowieci złamali zasady dekalogu, także wtedy gdy przeprowadzali wcześniejszą od „operacji polskiej” ludobójczą zbrodnię Wielkiego Głodu, który na Ukrainie pochłonął miliony ofiar.
W imieniu ukraińskich władz głos zabrał wiceprzewodniczący Rady Obwodowej Chmielnickiego Wołodymyr Kalniczenko, który również podkreślał, że choć NKWD prowadziło bezwzględną politykę wobec Polaków, to również i Ukraińcy stali się ofiarami represji sowieckich. „Łączy nas z Polakami wspólna historia i wspólna tragedia, dlatego powinniśmy to pokazać młodemu pokoleniu, naszym dzieciom, naszym wnukom, po to, by podobna zbrodnia nigdy się już nie powtórzyła. Nie tylko w życiu naszych narodów, ale na całym świecie. Tragedie, jakie przyniósł totalitarny reżim, nie mogą się powtórzyć” – powiedział Kalniczenko.
Podczas wernisażu odczytano także listy od prezydenta Andrzeja Dudy i marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego.
Słowo Polskie na podstawie informacji PAP, 25 listopada 2018 r.
lp
