Fot. Henryk Grocholski
10 czerwca w Warszawie w budynku Instytutu Pamięci Narodowej odbyło się spotkanie ukraińskich historyków, badających okoliczności i skutki Wielkiego Terroru.
Przyjazd gości z Ukrainy do stolicy Polski jest elementem wizyty studyjnej w Polsce, którą zorganizował Konsulat Generalny RP w Winnicy.
W spotkaniu wzięli udział m.in. szef IPN dr Jarosław Szarek, dyrektor Centrum Historii Winnicy Oleksandr Fedoryszyn, dyrektor Archiwum Państwowego w Winnicy Jurij Legun, pracownik Archiwum IPN dr Mariusz Żuławnik.
Spotkanie dotyczyło współpracy archiwalnej Polski i Ukrainy, w tym – digitalizacji dokumentów z tzw. operacji polskiej NKWD.
„Współpraca archiwalna między Polską a Ukrainą układa się dobrze. Dzięki porozumieniu, które IPN zawarł przed ponad rokiem z trzema archiwami państwowymi w Chmielnickim, Winnicy i Odessie, do Polski trafiły dziesiątki tysięcy dokumentów ilustrujących sowieckie represje wobec ludności polskiej w ramach tzw. operacji polskiej NKWD” – zaznaczył prezes IPN Jarosław Szarek.
Prezes IPN podkreślił, że tylko na terenie okupowanej przez Sowietów Ukrainy, w ramach operacji NKWD zginęło ponad 40 tys. Polaków. Podkreślił też, że w Winnicy upamiętniono ważny moment wspólnej polsko-ukraińskiej historii. To porozumienie o wspólnej walce z bolszewikami z 1920 r., pod którym podpisali się marszałek Józef Piłsudski i Symon Petlura – przywódca Ukraińskiej Republiki Ludowej i naczelny dowódca jej wojsk. „Być może nie byłoby tego terroru i zbrodni z lat 30., a wcześniej Wielkiego Głodu na Ukrainie, gdyby powiódł się sojusz Petlury z Piłsudskim” – dodał.
Podczas spotkania dyrektor Państwowego Archiwum Obwodowego w Winnicy Jurij Łehun przedstawił zasób archiwalny podległej sobie placówki oraz opowiedział o dotychczasowej współpracy z Archiwum IPN. Współpraca ta ma na celu m.in. digitalizację materiałów dotyczących operacji polskiej NKWD w latach 1937–38.
Dyrektor Centrum Historii Winnicy Ołeksandr Fedoryszen opowiedział o „mordzie winnickim” i ekshumacjach dokonywanych na terenie miasta. Wystąpienie to zostało poprzedzone emisją ok. 20-minutowego filmu dokumentalnego „Winnica: topografia terroru”. Lokalni uczeni, badacze, historycy i duchowni z Winnicy przedstawiają w nim główne miejsca masowych egzekucji, tortur i pochówków przeprowadzanych w latach 1937–38 przez sowiecki aparat represji.
Wśród ofiar były także osoby narodowości polskiej represjonowane w ramach osławionego rozkazu nr 00485 szefa NKWD Nikołaja Jeżowa, który dał początek gehennie Polaków.
W stolicy Wschodniego Podola staraniami lokalnych Polaków oraz KG RP w Winnicy w 2014 roku odsłonięto tablice upamiętniające ofiary bolszewickich represji z lat 1937-1938.
Słowo Polskie za: PAP, 13 czerwca 2019 r.
