Deportowani z kolonii Sobótka w woj. tarnopolskim do Krasnojarska, Fot.: IPN
Komisja do spraw pracy z informacją urzędową w aparacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy zmieniła gryf „Do użytku służbowego” ze spraw archiwum państwowego MSW, które dotyczą masowych deportacji ludności z terytorium Zachodniej Ukrainy w latach 40. i 50. XX wieku na publiczny.
Zgodnie z Ustawą Ukrainy „O dostępie do archiwów organów represji komunistycznego reżimu totalitarnego z lat 1917-1991” kierownicy działów informacji archiwalnej są zobowiązani do przekazywania i udostępniania do wiadomości publicznej informacji archiwalnych o organach represji, a kierowanie do nich materiałów archiwalnych jest zabronione informacji organów represyjnych do informacji urzędowych.
„Celem tej ustawy jest zapewnienie jawności informacji archiwalnych organów represji i zakaz ograniczania dostępu do nich. Dlatego dokumenty organów represyjnych powinny być udostępniane opinii publicznej, w tym poprzez umieszczanie ich na oficjalnych stronach internetowych” – zaznaczył Ivan Sopiga.
W zasobach Przemysłowego Archiwum Państwowego znajdują się dokumenty dotyczące masowych deportacji ludności z terenów Zachodniej Ukrainy w latach 40.
Komisja podjęła również decyzję o rekomendowaniu Oddziałowemu Archiwum Państwowemu MSW kontynuacji prac nad przeglądem akt archiwalnych w celu identyfikacji takich informacji i upubliczniania ich.
Cztery deportacje z lat 1940–1941 nie były zatem celem samym w sobie, lecz miały doprowadzić do zniszczenia śladów polskiej państwowości na zajętych obszarach oraz ich unifikacji ze Związkiem Sowieckim. Wywózki objęły przede wszystkim polską elitę, która była częścią społeczeństwa najbardziej świadomą swej narodowości i przynależności państwowej. Deportowanych traktowano jako „element kontrrewolucyjny”, destabilizujący sowiecki ład na zajętych terenach. Usunięcie intelektualnej i kulturalnej elity było więc podstawowym warunkiem skutecznej sowietyzacji i pełnej aneksji Kresów. Na Sybir wywożono wówczas nie tylko Polaków ale także Ukraińców i przedstawicieli innych narodowości. Pierwsza wywózka rozpoczęła się w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku.
Słowo Polskie za: ukraińskie media, 12lutego 2023 r.
