W Żytomierzu w dniach 1-3 października odbyły się XIV Dni Kultury Polskiej na Ukrainie i XXVII Międzynarodowy Festiwal „Tęcza Polesia” pod honorowym patronatem Marszałka Senatu RP oraz partnerskich województw: Marszałka Śląskiego, Dolnośląskiego i Kujawsko-Pomorskiego. Uczestnikom Dni Kultury Polskiej zaproponowano atrakcyjny program, bogaty w wydarzenia takie jak spotkania delegacji, dyskusje panelowe, koncerty, wystawy czy wycieczki.
Żytomierz to mieście gdzie tkwi polska historia i kultura. Polacy są dumni ze swojego dziedzictwa pozostawionego przez przodków. Żytomierszczyzna szczyci się wybitnymi Polakami, którzy związani z naszą ziemią. XIV Dni Kultury Polskiej oraz XXVII Międzynarodowy Festiwal Kultury Polskiej „Tęcza Polesia” zostały poświęcone 185. rocznicy urodzin Jarosława Dąbrowskiego i 150. lat śmierci, 230. rocznicy Konstytucji 3 Maja. Była to szczególna okazja do podjęcia tematów co do kilkuwiekowego rozwoju zasad demokratycznego zarządzania państwem i rozwoju społeczeństw Polski i Ukrainy – łącznie z czasem obecnym oraz wyzwań współczesności. Ponadto członkowie delegacji uczcili pamięć Jarosława Dąbrowskiego, rodziców Ignacego Jana Paderewskiego na Cmentarzu Polskim w Żytomierzu oraz ofiar represji stalinowskich w 85. rocznicę deportacji naszych przodków do Kazachstanu.
Na święto kultury polskiej do Żytomierza przybyła delegacja z partnerskiego miasta Bytom w składzie: Wiceprezydent Adam Fras, Krystyna Jankowiak-Markwica – Dyrektor Bytomskiego Centrum Kultury i Alina Filipowska – pracownik Wydziału Strategii, Funduszy Europejskich i Obsługi Inwestora Urzędu Miejskiego w Bytomiu, a z Warszawy przyjechał Dyrektor Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie przy Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski ks. Leszek Kryża TChr. Zaszczycili nas swoją obecnością Wice Attache Ambasady RP na Ukrainie pułk. Agnieszka Malczewska, Konsul RP w Winnicy Bartosz Szeliga, ekipa TVP Polonia na czele z Panią Redaktor Grażyną Orłowską-Sondej.
Polska kultura i tradycje są pielęgnowane na Żytomierszczyźnie oraz przekazywane przez pokolenia. Miejscowi Polacy przeszli przez represję, z narażaniem życia, ale nigdy nie wyrzekli się swojej narodowości, polskości i wiary. Dzisiaj nam wciąż bardzo zależy na pielęgnowaniu tradycji, czerpania z ogromnego dorobku kultury regionu w odrodzeniu tożsamości narodowej.
Coroczne Dni Kultury to okazja do umacniania stosunków międzynarodowych na poziomie lokalnym i regionalnym
Delegacja z Polski spotkała się z sekretarzem Rady Miejskiej Wiktorem Klimińskim. Bytom i Żytomierz łączą wieloletnie relacje partnerskie. Na spotkaniu sekretarz W. Klimiński podziękował za pomoc z Polski i wsparcie Ukrainy w jej dążeniach do niezależności. Adam Fras zaproponował pogłębienie więzi między miastami, aby nasze kraje były potężne gospodarczo i niezależne, oraz podziękował Żytomierskiemu Obwodowemu Związkowi Polaków za inicjatywy i wieloletnią współpracę.
Warto dodać, że współpraca między Żytomierzem i Bytomiem została zainicjowana i nadal jest wspierana właśnie przez Żytomierski Obwodowy Związek Polaków na Ukrainie. Nawiązane kontakty stały się źródłem wielu ważnych inicjatyw, m.in. Dni Kultury Polskiej na Ukrainie, Festiwalu „Kolędnicy z Żytomierza”, akcji „Zapal znicz na Cmentarzu Polskim w Żytomierzu”, akcji „Lato z Polską” (są to kolonie dla młodzieży).
Wielki Wołyń to Atlantyda, gdzie każde znalezisko jest skarbem…
Dni Kultury Polskiej rozpoczęły się w Szkole Muzycznej nr 1 im. Borysa Latoszyńskiego. Zainaugurowały je Międzynarodowe Czytania Naukowe 2021 oraz prezentacja zbiorowej pracy naukowej „Muzyczny Skarbiec Wołynia” – dziesiąty zeszyt serii poświęcony był twórczości żytomierskiego kompozytora Stanisława Grabowskiego (1791-1852), w zeszycie opublikowano również jego utwór „Kiepskie czasy“ oraz „Stanisław-Walc” Kazimierza Lubomirskiego.
Pani Iryna Kopoć zapoznała słuchaczy z pracami naukowymi, w tym rękopisami Andrzeja Janowicza, a także fascynującą opowieścią o faktycznych badaniach detektywistycznych miejscowych naukowców nad postacią Stanisława Grabowskiego. Poszukiwania przeprowadzono w bibliotekach w Polsce, Rosji, nawet Watykanie. Odnalezione unikalne dokumenty pozwoliły naukowcom żytomierskim zrozumieć, że w rzeczywistości było co najmniej dwóch kompozytorów Stanisławów Grabowskich, o których istnieniu krytycy czy znawcy muzyki światowej po prostu nie stawiali pytania i przypisali wszystkie istniejące w katalogach utwory tylko jednej osobie.
Daria Szmiło, pracownik Żytomierskiego Regionalnego Muzeum Krajoznawczego przedstawiła interesujące materiały o Baronie de Chaudoir (Szoduar). Zytomierzanie nadal uważają, że Park Szoduarowski jest pięknym miejscem. Poszukiwania naukowców w Żytomierzu nie przyniosły większych rezultatów, ale muzeum pomogli przedstawiciele Biblioteki Narodowej w Polsce.
Później odbyło się wykonanie utworu muzycznego napisanego przez litewskiego artystę Čurlionisa, z córką, z którą współpracował wybitny żytomierski działacz polonijny Walentyn Grabowski.
Koncert „Król pianistów”
Znakomity koncert „Król pianistów”, poświęcony 80. rocznicy śmierci I. J. Paderewskiego, w wykonaniu uczniów i nauczycieli Szkoły Muzycznej Nr 5. Słuchacze docenili staranność, precyzję, nawet kunszt wykonywania trudnych utworów Mistrza. Koncert poprowadziła dr Irena Kopoć.
W ramach święta polskiej kultury w Żytomierskiej Obwodowej Bibliotece Naukowej otwarto wystawę “Konstytucja 3 Maja. Historia i tradycja”, która została udostępniona przez Konsulat Generalny RP w Winnicy. Wystawa przygotowana przez Muzeum Historii Polski i Instytut Historii Litwy. W otwarciu wystawy wziął udział Konsul RP Bartosz Szeliga.
Uczniowie Polskiej Szkoły Sobotnio-Niedzielnej im. I. J. Paderewskiego, która działa przy Żytomierskim Obwodowym Związku Polaków na Ukrainie, przygotowali Akademię „Vivat Maj, 3 Maj!” – pod kierownictwem Wiktorii Zubarewej. Wśród młodzieży naszej szkoły są laureaci różnych konkursów i olimpiad regionalnych oraz międzynarodowych. Dni Kultury Polskiej w Żytomierzu to dobra okazja do zademonstrowania swoich osiągnięć.
Przekazujemy pamięć przez pokolenia
Ważnym i stałym elementem programu Dni Kultury są przedsięwzięcia służące wychowaniu patriotyzmu. W tym roku obchodzimy 85. rocznicę deportacji naszych przodków do Kazachstanu. Wiosną i na jesieni 1936 roku na terenie Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki przeprowadzono operację „oczyszczenia” pasa przygranicznego z Polską z „polsko-niemieckiego elementu nacjonalistycznego”. Za podstawę działań przyjęto wytyczne uzyskane z Moskwy dotyczące wysiedlenia do Kazachstanu nie mniej niż 15 000 polskich i niemieckich rodzin. Badacze na podstawie dostępnych materiałów szacują łączną liczbę deportowanych na około 70 000 osób, z czego z pewnością 60 000 stanowili Polacy. Ku czci pamięci ofiar politycznych represji w XX wieku oraz deportowanych w 1936 r. Polaków złożono symboliczne bukiety niebiesko-żółtych i biało-czerwonych kwiatów do pamiątkowego krzyża w Żytomierzu.
Również wiązanki kwiatów i znicze zapłonęły na Cmentarzu Polskim w Żytomierzu na grobach Jana Paderewskiego i polskich żołnierzy 1920 r. Nie zapomniano także o naszym Rodaku św. Janie Pawle II oraz założycielu Związku Polaków – śp. Janie Purwińskim, Jego Ekscelencji Biskupie Diecezji Żytomiersko-Kijowskiej.
Jarosław Dąbrowski i Żytomierz
Jarosław Dąbrowski ur. 13 listopada 1836 r. w Żytomierzu i zginął 150 lat temu, 23 maja 1871 roku na barykadzie Paryża – był naczelnym wodzem wojsk Komuny Paryskiej. Dąbrowski to działacz niepodległościowy i rewolucyjny, generał, stał się jedną z wybitnych postaci polskiego powstania styczniowego 1863-1864, o którym cała Europa mówiła jako o przykładzie walki o niepodległość Polski, o demokratyczny rozwój, przeciwko despotyzmowi i tyranii.
Na cześć słynnego mieszkańca Żytomierza w 1971 roku zmieniono nazwę ulicy i wzniesiono pomnik, a szkole nr 36 nadano imię Jarosława Dąbrowskiego.
Z inicjatywy dyrektor tej szkoły Ołeny Kulinicz, pod czas Dni Kultury Polskiej w szkole Nr 36 została otwarta sala Jarosława Dąbrowskiego oraz wystawa opracowana przez Ludmiłę Kotenko: „Naszym zamiarem jest poprzez wystawę przywrócić tą postać żytomierzanom i naszym polskim przyjaciołom”. Wystawa obrazów namalowanych przez dzieci w szkole towarzyszyła uroczystościom.
IV Stacja pomocy charytatywnej „Dobre serce”
W Żytomierzu w Centrum Polskim Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie została otwarta IV Stacja Pomocy Charytatywnej „Dobre Serce”. Poświecił miejsce i zainaugurował działania stacji ks. Leszek Kryża TChr: „Stacja powstała z inicjatywy Górnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia Wspólnota Polska oraz Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie przy KEP i ma służyć lokalnej społeczności w tym wielu naszym rodakom”.
Pani Senator Halina Bieda przekazała ciśnieniomierze oraz termometry, które uzupełnią zestaw urządzeń dla niesienia pomocy.
W ramach stacji działa wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego, który udało się pozyskać dzięki wielu instytucjom i ofiarodawcom indywidualnym z Polski. Celem stacji jest służenie żytomierzanom, którzy będąc w trudnej sytuacji z powodu wieku, choroby i samotności, bardzo potrzebują podstawowej często pomocy.
Festiwal „Tęcza Polesia”
XXIV Międzynarodowy Festiwal Kultury Polskiej „Tęcza Polesia” w Filharmonii Żytomierskiej rozpoczął się odśpiewaniem hymnów narodowych, po czym na scenę zaproszono gości honorowych.
Na adres Organizatorów przyszły Listy Gratulacyjne ministra Kancelarii Prezydenta RP Adama Kwiatkowskiego, Marszałka Senatu RP prof. Tomasza Grodzkiego, Senator Haliny Biedy, sekretarza Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jana Dziedziczaka, które zostały odczytane podczas Koncertu Galowego.
Marszałek Senatu RP w liście zaznaczył: „Jestem pełen uznania dla tego, jak żytomierski Związek Polaków pielęgnuje swoje przywiązanie do wielowiekowej polskiej obecności w regionie. Dorobek organizacyjny i kulturowy, upamiętnienia wielkich Polaków, zadbane cmentarze i miejsca pamięci są dla nas wszystkich powodem do dumy.”
Konsul Bartosz Szeliga odczytał list Adama Kwiatkowskiego do uczestników festiwalu, w którym Autor napisał m.in.: „Cieszę się, że coroczne święto służące odkrywaniu polskiej kultury jest tradycją, która łączy osoby różnej narodowości. Żytomierski Obwodowy Związek Polaków na Ukrainie przygotował bogaty program obchodów, stwarzając tym samym okazje do prowadzenia międzykulturowego dialogu, którego istotnym elementem jest również aspekt edukacyjny.[…]
W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pana Andrzeja Dudy oraz własnym dziękuję za pracę na rzecz zachowania tożsamości narodowej i polskiej tradycji.”.
Pan Minister Jan Dziedziczak zaznaczył: „Międzynarodowy Festiwal Kultury Polskiej głęboko wpisuje się w misję na rzecz budowania tożsamości narodowej, utrwalenia polskich korzeni i dumnego przyznawania się do polskiego pochodzenia”.
Przedstawiciele władz złożyli gratulację i wręczyli pamiątkowe dyplomy i nagrody zasłużonym działaczom ŻOZPU. Switłana Jarmolicka wręczyła dyplom Obwodowej Administracji Państwowej Irenie Świtelskiej, Jadwidze Poliszczuk i Żannie Szyszkinej. W imieniu Rady Obwodowej Aleksander Pałamarczuk odznaczył Irenę Kopoć, Jana Boczkowskiego i Olega Szyszkina. Wiceprezydent Sergiusz Kondratiuk w imieniu Rady Miejskiej przywitał uczestników Święta Polskiej Kultury i odznaczył dyplomem: Irenę Świtelską, Jadwigę Poliszczuk i Żannę Szyszkiną. Adam Fras w uznaniu zasług dla polskiej kultury zespołom z okazji wieloletniej działalności podarował laptopy.
Festiwal „Tęcza Polesia” tradycyjnie stał się centralnym punktem obchodów Dni Kultury Polskiej. Koncert ten dostarczył wielu niezapomnianych wrażeń i wzruszeń. Na scenie Żytomierskiej Filharmonii zaśpiewały i zatańczyły obchodzące 30-lecia istnienia Zasłużone dla Kultury Polskiej: Polski Wzorcowy Dziecięcy Zespół Wokalny „Dzwoneczki” pod kierownictwem Jadwigi i Bogdana Poliszczuków, Ludowy Taneczny Zespół Polskiego Tańca„Koroliski” pod kierownictwem Ireny Świtelskiej i Polski Wzorcowy Dziecięcy Zespół Wokalny „Kolorowe Ptaszki” pod kierownictwem Żanny i Olega Szyszkinów. Wysoki poziom artystyczny zaprezentowali młodzi artyści. A to nie jedne pokolenie zostało wychowane w zespołach! Na scenie krążyły pary w polskich tańcach jak Polonez, Polka – Tramblanka, Tańce Lubelskie, Oberek, wybrzmiewały polskie ludowe i współczesne pieśni.
Z okazji 20-lecia wystąpił Zasłużony dla Kultury Polskiej Zespół Kameralny im. I. F. Dobrzyńskiego pod kierownictwem Ireny Kopoć. Za sprawa wykonawców – muzyków oraz solistek Halinу Omelczenko Agaj Kuchi i Katarzyny Kłosowskiej-Bakalczuk widownia została otulona wciąż nieprzemijającym pięknem dzieł klasyki światowej i polskiej, poczuciem wdzięczności wobec Stwórcy, pokory wobec losu i pamięci wobec przodków. A pani prezes Wiktoria Laskowska-Szczur została wielce wzruszona przez zadedykowany jej utwór „Vittoria” Giacomo Carissimi.
Estradowa orkiestra instrumentów dętych „Surmy Polissia“ zakładu komunalnego „Pałac Kultury“ (kierownik Zasłużony działacz dla sztuk pięknych Rostysław Chomjak) zebrał aplauzy widzów. Pięknie zaprezentował się Zespół Pieśni i Tańca Polanie znad Dniepru, Poleskie Sokoły oraz Katedralny chór pod kierownictwem Reginy Smirnowej. Solistkom Anicie Cyporenko i Natalii Zubarewej widzowie również nie żałowali braw.
Koncert wspaniale prowadziły Wiktoria Zubarewa i Daria Kowal. Pułk. Agnieszka Malczewska z Wiktorią Laskowską-Szczur wręczyły dyplomy uczestnikom festiwalu w podziękowaniu za aktywną działalność społeczną na rzecz zachowania i rozwoju kultury polskiej na Ukrainie.
Na zakończenie Festiwalu słowa wdzięczności i uznania wyraziła Prezes ŻOZPU Wiktoria Laskowska-Szczur Zarządowi ŻOZPU, Zespołom oraz wszystkim tym, którzy przyczynili się do organizacji i przeprowadzenia uroczystości.
Katedra pw. Św. Zofi w Żytomierzu „Modlę się i w wierze trwam…”
Uroczystym swoistym podsumowaniem Dni Kultury Polskiej była niedzielna wspólna modlitwa w prokatedrze pw. św. Zofii celebrowana przez ks. Leszka Kryżę i dziekana ks. Witalija Bezszkurego za twórców polsko-ukraińskiej kultury, organizatorów, uczestników i ofiarodawców XIV Dni Kultury Polskiej na Ukrainie.
Finałowym akordem zabrzmiał koncert muzyki kameralnej z cyklu „Modlę się i w wierze trwam…” Koncert poświęcono 275-leciu konsekracji Katedry pw. Św. Zofii. W wykonaniu Zasłużonego dla Kultury Polskiej Zespołu Kameralnego im. I.F. Dobrzyńskiego, pod kierownictwem dr Ireny Kopoć, w namodlonych murach żytomierskiej katedry zabrzmiały utwory Paderewskiego, Mozarta, Bacha, Giulianiego.
Organizator przedsięwzięcia są Żytomierski Obwodowy Związek Polaków na Ukrainie przy wsparciu: Żytomierskiej Obwodowej Rady, Departamentu Kultury, Młodzieży i Sportu Żytomierskiej Obwodowej Administracji Państwowej, Żytomierskiej Rady Miejskiej, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Patronat medialny nad imprezą sprawowały TVP Polonia, Sojuz TV, TV „Polacy Żytomierzszczyzny”, „Dziennik Kijowski” oraz czasopismo „Tęcza Żytomierszczyzny”.
Projekt objęty wsparciem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2021.
Wiktoria Laskowska-Szczur, 15 października 2021 r.
