Tablica upamiętniająca Stanisława Ostrowskiego w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie
Stanisław Ostrowski urodził się 29 października 1892 roku we Lwowie. Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytu Wiedeńskiego. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich.
Służył w I Brygadzie i w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego. Uczestnik Bitwy pod Rarańczą, gdzie został internowany przez Austriaków.
W listopadzie 1918 brał udział w obronie Lwowa w stopniu chorążego, walczył w szeregach 38 pułku piechoty. 21 sierpnia 1919 został mianowany porucznikiem lekarzem. Podczas wojny z bolszewikami w 1920 był naczelnym lekarzem w grodzińskim pułku strzelców. 5 września został przeniesiony do Szpitala Wojskowego w Brzeżanach na stanowisko ordynatora. 15 września został przeniesiony do Batalionu Zapasowego 39 pułku piechoty w Jarosławiu na stanowisko naczelnego lekarza. 24 września 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w Korpusie Lekarskim, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich.
Od kwietnia do grudnia 1921 pełnił służbę w Kadrze Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr VI we Lwowie na stanowisku instruktora i lekarza oddziału.
Od 1930 był trzy razy wybierany we Lwowie z listy BBWR na posła do Sejmu RP. W parlamencie zajmował się sprawami zdrowotnymi, bronił też praw mniejszości narodowych. Po wyborach samorządowych z czerwca 1934 zasiadł w Radzie Miasta Lwowa i od tego roku był wiceprezydentem Lwowa. Po upływie okresu urzędowania komisarycznego prezydenta, Wacława Drojanowskiego, został wybrany prezydentem i od maja 1936 sprawował urząd prezydenta miasta Lwowa. Reskryptem z 21 września 1935 jako przedstawiciel miasta Lwowa został wybrany na członka Lwowskiej Rady Wojewódzkiej.
Po wybuchu II wojny światowej w okresie kampanii wrześniowej 1939 pozostał we Lwowie, a 13 września w przemówieniu radiowym skierował do ludności słowa: Zostaję z wami na dolę i niedolę. Po agresji ZSRR na Polskę z
17 września 1939 i kapitulacji Lwowa przed Armią Czerwoną, został aresztowany w gabinecie prezydenta 22[3] lub 23 września 1939 roku, tj. wbrew warunkom wcześniejszego aktu kapitulacji.
Delegacja Lwowa na audiencji u prezydenta Ignacego Mościckiego 13.09.1936. W centrum: Stanisław Ostrowski (z łańcuchem prezydenta miasta), Ignacy Mościcki, Wołodymyr Decykewycz. Fot. Wikipedia
Był więziony przez NKWD przez cztery miesiące we Lwowie, następnie w Moskwie: przez czternaście miesięcy na Łubiance i przez cztery miesiące w Butyrkach (w tym okresie w 1940 wszyscy trzej wiceprezydenci Lwowa i zastępcy S. Ostrowskiego sprzed 1939, Wiktor Chajes, Franciszek Irzyk i Jan Weryński, zostali ofiarami zbrodni katyńskiej dokonywanej na terenach ukraińskich). Łącznie w moskiewskich więzieniach był osadzony przez 19 miesięcy, w tym czasie był przez około 80 razy przesłuchiwany. W maju 1941 Stanisław Ostrowski jako „społecznie niebezpieczny element” został skazany na karę ośmiu lat w obozie pracy przymusowej. Był przetrzymywany w łagrach we wschodniej Syberii: w obozie w Krasnojarsku pracując jako drwal, następnie na obszarze Buriackiej ASRR w łagrze Czyta jako lekarz. Po zawarciu układu Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 na mocy amnestii odzyskał wolność w listopadzie tego roku. Początkowo przebywał w ambasadzie w Kujbyszewie, po czym 19 grudnia 1941 zgłosił się do formowanej w Buzułuku armii polskiej w ZSRR, w której podjął pracę w służbie zdrowia[4]. Z Wojskiem Polskim ewakuował się z ZSRR, odbywając szlak przez Bliski Wschód[4]. Został oficerem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Z 2 Korpusem gen. Władysława Andersa przeszedł do Włoch, gdzie podczas w kampanii włoskiej pracował w szpitalach wojskowych.
Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii od 1946. Zgodnie z Ustawą Konstytucyjną z 23 kwietnia 1935 zarządzeniem Prezydenta RP Augusta Zaleskiego został wyznaczony „na następcę Prezydenta Rzeczypospolitej na wypadek opróżnienia się urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej przed zawarciem pokoju. W dniu 9 kwietnia 1972, dwa dni po śmierci prezydenta Augusta Zaleskiego, na podstawie art. 24 ust. 1 i 2 konstytucji z 1935 objął urząd Prezydenta RP na uchodźstwie.
W dniu 21 listopada 1982 w Londynie uczestniczył w uroczystym wieczorze, upamiętniającym 64 rocznicę zwycięskiej obrony Lwowa. Po jego zakończeniu zasłabł w samochodzie, po czym został odwieziony do londyńskiego szpitala, gdzie zmarł następnego dnia, 22 listopada 1982 roku.
12 listopada 2022 roku z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego do Polski zostały sprowadzone jego szczątki oraz szczątki dwóch innych prezydentów RP na uchodźstwie: Władysława Raczkiewicza i Augusta Zaleskiego, a tego samego dnia w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie odbyły się uroczystości pogrzebowe m.in z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Morawieckiego oraz pochówek w nowo powstałym Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie.
Słowo Polskie, 18 stycznia 2022 r.
