Piotr Jaxa Bykowski urodził się 31stycznia 1823 roku w rodzinnym majątku – wsi Jakuszyńce pod Winnicą, w guberni podolskiej.
Piotr pobierał nauki najpierw w prywatnym pensjonacie w Winnicy, a następnie w Winnickim Gimnazjum Państwowym, gdzie ze szczególnym upodobaniem zajmował się prawem i historią. Po ukończeniu gimnazjum Piotr rozpoczął studia na Uniwersytecie Kijowskim na wydziale prawa, który ukończył w 1847 r. ze stopniem doktora praw.
W Kamieńcu Podolskim Bykowski podejmował swoje pierwsze próby literackie w dziedzinie teatralnej, a w latach 1858-1859 napisał swój pierwszy utwór dramatyczny zatytułowany „Serce i posag”, oparty na wątkach autobiogracznych.
Polski teatr amatorski w Kamieńcu pod jego kierownictwem prężnie się rozwijał, co zostało docenione. W 1859 r. teatr został oficjalnie przekształcony w pierwszy na Podolu teatr stacjonarny. Jego organizatorem i kierownikiem został oczywiście Piotr Jaxa Bykowski.
Znajomy Piotra Jaxy Bykowskiego, również pisarz W. Korotyński tak scharakteryzował jego postać: „nikt by się nie domyślał, że w tym pogodnym towarzyszu […], mającym zawsze jowialny żart na zawołanie, krył się pisarz na wskroś tragiczny, który niemal wszystkie powieści rozpoczynał z wesołym usposobieniem, ze staroświecką zamaszystością,a kończył na rozerwaniu serc […], na wygaśnięciu rodu, na zabójstwach. Stary szlachcic był pisarzem nieuprzedzonym i sprawiedliwym dla wszystkich […], prace jego równie chętnie umieszczały pisma zachowawcze i liberalne. Była to postać wybitna…potężna wzrostem, wyrazista twarzą, donośna głosem, żartka w każdej chwili dobrodusznym dowcipem.”
Natomiast J. Rolle – wspominał Jaxę Bykowskiego jako „człowieka ogromnej budowy ciała […] na ogół miłego wyglądu zewnętrznego, który zwabiał wszystkich złotym humorem, dowcipem, nawet beztroskością […]
Słowo Polskie na podstawie informacji Piotra Jaxy Bykowskiego (Warszawa, 2012), 11.01.18 r.
lp
