Fot. Redakcja
Czarnobyl dzisiaj to przede wszystkim wspomnienia o największej w historii ludzkości awarii na elektrowni atomowej. W ostatnich miesiącach nazwa tej miejscowości wybrzmiała także w doniesieniach o okupacji wojsk rosyjskich i późniejszym ich odwrocie.
Ale każdy kto odwiedza Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie może zobaczyć napis: „CZARNOBYL 27 IV 1920”. Czyżby polski żołnierz dotarł także tutaj?
27 kwietnia 1920 roku pod Czarnobylem na północ od Kijowa polskie oddziały stoczyły bitwę z wojskiem rosyjskim i zdobyli cztery uzbrojone statki i trzy kutry motorowe bolszewików.
W pierwszym etapie ofensywy zadanie 9 Dywizji Piechoty gen. Władysława Sikorskiego planowano opanować Czarnobyl, duży port rzeczny na Prypeci, który stanowił oparcie dla sowieckiej Flotylli Dnieprzańskiej. Był to także ośrodek tyłowy jednostek Armii Czerwonej, działających w kierunku pińskim oraz na obszarze między Prypecią i Teterewem.
Do uderzenia na miasto generał Sikorski utworzył Grupę Kawalerii pod wodzą majora Feliksa Jaworskiego w składzie: 4 dywizjon 1 pułku strzelców konnych, III batalion 34 pułku piechoty, 3 bateria 9 pułku artylerii ciężkiej, 2 bateria 9 pułku artylerii polowej oraz Flotylla Pińska, składającą się z okrętu opancerzonego i 4 łodzi motorowych.
25 kwietnia o godzinie 4:00 grupa ruszyła z Demowicz traktem czarnobylskim wzdłuż Prypeci. Rzeką, równolegle z oddziałami lądowymi, płynęły jednostki flotylli. W tymże dniu wieczorem, gdy pod Koszarówką grupę majora Jaworskiego ostrzelały jednostki sowieckiej Flotylli Dnieprzańskiej, do walki przystąpiły słabiej uzbrojone polskie łodzie motorowe i uszkodziły 1 okręt, a pozostałe zmusiły do wycofania się w dół rzeki.
W Koszarówce zdobyto łodzie do przewozu piechoty i artylerii. Tutaj major Jaworski podzielił grupę na dwie kolumny: jedna, pod jego dowództwem (IV dywizjon 1 pułku strzelców konnych, 10 kompania 34 pułku piechoty, pluton marynarzy, pluton 3 baterii 9 pułku artylerii ciężkiej), miała posuwać się wzdłuż Prypeci i przy wsparciu flotylli uderzyć na Czarnobyl od północy, druga kolumna (dowódca porucznik Kazimierz Galiński), złożona z reszty III batalionu 34 pułku piechoty i 2 baterii 9 pułku artylerii polowej, skierowała się na Czarnobyl od zachodu przez Zalesie. Natarcie obu kolumn miało nastąpić jednocześnie 27 kwietnia o świcie.
Czarnobyla broniła 61 bolszewicka Brygada Strzelców, wsparta dwunastoma okrętami Flotylli Dnieprzańskiej, uzbrojonymi w działa i ciężkie karabiny maszynowe.
Kolumny polskie wyruszyły wieczorem 26 kwietnia. Następnego dnia nad ranem kolumna majora Jaworskiego dotarła do wsi Lelów, gdzie napotkała opór części 61 Brygady Strzelców i okrętów Flotylli Dnieprzańskiej. Dzięki wsparciu Flotylli Pińskiej, która pośpieszyła z pomocą, ściągając na siebie ogień jednostek nieprzyjaciela, kolumna majora Jaworskiego przełamała obronę sowiecką i otworzyła sobie drogę na Czarnobyl. Była jednak opóźniona w stosunku do drugiej kolumny.
Jako pierwsza 27 kwietnia o godzinie 4:00 uderzyła na Czarnobyl kolumna porucznika Galińskiego. Mimo twardego oporu nieprzyjaciela i silnego ognia artylerii z okrętów, piechurzy 34 pułku piechoty, doskonale wspierani przez 2 baterię 9 pułku artylerii polowej, zdobyli cmentarz i pas ogrodów otaczających miasto od zachodu. Po godzinie (opóźniona wskutek walki pod Lelowem) pod Czarnobyl przybyła kolumna majora Jaworskiego z Flotyllą Pińską. Jej brawurowe natarcie w ciągu kilkunastu minut przerwało obronę sowiecką i zmusiło Sowietów do pospiesznego odwrotu.
Polska kanonierka „Pancerny I”, trzy kutry uzbrojone i motorówka opancerzona zaatakowały sześć silnie uzbrojonych kanonierek rosyjskich. W pierwszym etapie bitwy radzieckie okręty zajęły pozycje w odległości 7–8 km od miasta, na zakolu rzeki pod lasem, ustawiając się burtami do szerokiego na 600 do 1000 m koryta rzeki.
Kutry uzbrojone nie wzięły udziału w pierwszej fazie bitwy. Pojedynek artyleryjski prowadziły „Pancerny I” i motorówka opancerzona „Pancerna”. Podczas wymiany ognia około godziny 7:40 „Pancerny I” trafił pociskiem w komorę amunicyjną kanonierki „Gubitielnyj” i zatopił ją wraz z załogą. Pozostałe radzieckie okręty podniosły kotwice i zaczęły uciekać ku ujściu Prypeci. Bitwa przekształciła się w pościg prowadzony przez wszystkie polskie jednostki za wycofującym się przeciwnikiem. Podczas pościgu trafione i uszkodzone zostały „Mudryj” i „Mołnijenosnyj”. Pościg przerwano po godzinie 12:00, gdy „Pancerny 1” został trafiony w część dziobową. Poza tym odrzuty źle zamocowanej dziobowej armaty górskiej „Magdy” spowodowały obluzowanie nitów części podwodnej okrętu i w rezultacie przeciek w maszynowni i części dziobowej, woda zaczęła sięgać kolan i obsługa pomp nie nadążała z jej usuwaniem. W porcie czarnobylskim poddano jednostkę remontowi.
Rosyjska Flotylla Dnieprzańska wycofała się do ujścia Prypeci, a jednostki polskie zawróciły do Czarnobyla. W porcie zdobyto jedną uszkodzoną kanonierkę, cztery uzbrojone statki, trzy kutry motorowe, które zasiliły polską Flotyllę Pińską.
Za dwa tygodnie Polacy i Ukraińcy świętowali odbicie Kijowa z rąk bolszewików.
Redakcja, za wiki, 9 sierpnia 2022 r.
