Major Wiktor Matczyński z mapą Tarakanowa we tle
Obrona fortu Zahorce jednym z ważnych i słabo znanych epizodów walk z bolszewikami w 1920 roku.
Fort Zahorce znajduje się w 6 km na południowy zachód od miasta Dubno. Wybudowany z cegły w 1887 wg projektu płka inż. Borysowa i wzmocniony betonem przez płka inż. Bielikowa w 1892.
Wchodził w trójkąt twierdz ówczesnego systemu fortyfikacji rosyjskich (Równe-Łuck-Dubno). Fort prawie nie był wykorzystany w działaniach wojennych. W 1890 zwiedził obiekt car Aleksandr III razem z rodziną.
Dopiero po I wojnie światowej przestarzała i nieprzedstawiająca wielkiej wartości pod względem techniczno-fortyfikacyjnym twierdza Zahorce została bardzo umiejętnie wykorzystana przez wojsko polskie w lipcu 1920. Wsławił się tu major Wiktor Matczyński, jako dowódca obrony fortu. Obiekt fortyfikacyjny odegrał poważną rolę w działaniach przeciwko bolszewickiej armii W. Budionnego.
Załoga twierdzy liczyła prawie 550 osób razem z oficerami oraz 40 ochotnikami z m. Dubno.
W okresie 7-12 lipca twierdza wykonywała rolę fortu zaporowego w luce, która utworzyła się między polskimi 2-gą i 6-tą armiami o szerokości 60 kilometrów, kontrolowała przejścia przez rzekę Ikwę, linię kolejową Dubno-Radziwiłłów, szosę do m. Brody oraz broniła się własnymi siłami po zajęciu Dubna budionowcami. W drugim okresie 13-18 lipca Zahorce pełniło funkcję głównego ogniska obrony oraz podstawę wszystkich przeciwnatarć żołnierzy polskich z 18 dywizji piechoty, pokazując dobry przykład wspólnych działań fortyfikacji stałej z wojskiem manewrującym. W trzecim okresie 19-21 lipca załoga fortu ułatwiła odchodzenie żołnierzom 18 dywizji piechoty.
Wieczorem 21 lipca 1920 pozostałość obrońców twierdzy na czele z Wiktorem Matczyńskim zeszła niezauważona do toru kolejowego. Stąd uderzyli w kierunku na Radziwiłłów-Brody i wykorzystując zaskoczenie, przerwali pierścień oblegających bolszewików.
W połowie czerwca 1924 w Dubnie odbyły się uroczystości żałobne. W miejscowym kościele farnym odsłonięto marmurową tablicę pamiątkową, poświęconą poległym żołnierzom, które walczyli przy obronie fortu Zahorce.
Sergij Porowczuk za: wolhynia.pl, 30 czerwca 2020 r.
