11 listopada (Narodowe Święto Niepodległości) – rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918. W roku 2021 Polacy całego świata obchodzą 103. rocznicę tego wydarzenia.
Jakim był ten dzień dla zwykłych Polaków? O tym można przeczytać w gazetach, wydawanych wówczas na terenie Polski, uwalniającej się spod jarzma zaborów.
“Monitor Polski” umieścił tekst o złożeniu hołdu przez tymczasową Radę Miejską Przemyśla Radzie Regencyjnej w Warszawie, życząc powodzenia w budowie państwowości oraz o zakończeniu okupacji niemieckiej.
“Kurjer Poranny” zamieścił artykuł zatytułowany po prostu „Komendant”. Autor rozpisywał o cudach historii, które “dokonują się w naszych zdumionych, olśnionych i rozradowanych oczach”, mimochodem podał też do publicznej wiadomości adres Piłsudskiego), lecz zdecydowaną większość zajmowały afisze teatralne.
W „Kurjerze Warszawskim” z 11 listopada jakiejkolwiek wzmianki o Piłsudskim, odzyskaniu przez Polskę niepodległości czy zakończeniu I wojny światowej w ogóle próżno by szukać, bo reklamom spektakli stołecznych scen (kabaretów, filharmonii, teatrów czy wodewili) poświęcono całą czołówkę. Dla sprawiedliwości należy dodać, że gazeta nadrobiła to niedopatrzenie dodatkiem specjalnym.
Nie wszyscy redaktorzy potraktowali kwestię wyzwolenia Rzeczpospolitej podobnie. W porannym wydaniu warszawska „Nowa Gazeta” przedrukowała odezwę Polskiej Organizacji Wojskowej, która w podniosłych słowach informowała o przełomowych wydarzeniach:
Dzień dzisiejszy oznacza początek nowej epoki dziejów naszych. Oczy całego Narodu zwrócone są na wodza Polski walczącej, wskrzesiciela polskiego orężnego wysiłku, organizatora sił narodowych.
Minęły czasy naszej ciężkiej, podziemnej pracy. Przetrwaliśmy je godnie i teraz wchodzimy w przyszłość świetlaną, którą wypracujemy mocą dusz naszych i pracą rąk naszych.
Redaktorzy dużo miejsca poświęcili też okolicznościom uwolnienia Piłsudskiego i jego powrotu do stolicy. Lecz o ile dla warszawiaków ta informacja wydawała się kluczowa, to już w Wielkopolsce triumfalny przyjazd Komendanta nie zrobił na nikim szczególnego wrażenia.
„Dziennik Poznański” zamieścił na ten temat zaledwie jednozdaniową wzmiankę („Z Warszawy donoszą, że Piłsudski powrócił wczoraj (w niedzielę) do Warszawy”). Zdecydowanie bardziej dokładnie informował natomiast o abdykacji Wilhelma II i przebiegu rewolucji w Niemczech. Ważniejsza od Komendanta okazała się też… katastrofa kolejowa na trasie Dęblin–Strzemieszyce, w której zginęło 40 żołnierzy.
Do sprawy „na chłodno” podeszli również redaktorzy „Dziennika Wileńskiego”, którzy uczulali czytelników: „Pewne podniecenie w tych warunkach jest zrozumiałe i dziwić nikogo nie powinno, z drugiej strony jednak nie powinno ono zaćmić nam zdrowego rozsądku i trzeźwego poglądu na rzeczy”. Najlepiej postulaty te spełnił chyba „Monitor Polski”, w którym obok odezwy Rady Regencyjnej i relacji z walk w Galicji znalazło się miejsce dla informacji o kursach nauczycielskich w Warszawie oraz zjeździe Związku Kółek Rolniczych.
Źródła: ciekawostkihistoryczne.pl,
„Dziennik Poznański” R.60 nr 260 (11 listopada 1918).
„Dziennik Wileński” R. 3, nr 261 (11 listopada 1918).
„Kurjer Poranny” R.42 , nr 2 (11 listopada 1918).
„Kurjer Warszawski” R.98, nr 312 (11 listopada 1918) wyd. poranne i wieczorne.
„Monitor Polski: wychodzi codziennie z wyjątkiem niedziel i świąt” R.1, nr 200 (11 listopada 1918).
„Nowa Gazeta: poświęcona wszelkim zjawiskom życia społecznego” R.13, nr 465 (11 listopada 1918).
Słowo Polskie, 11 listopada 2021 r.
