Nietuzinkowa rzeźba plenerowa w Kiszyniowie
Kiszyniów to stolica Mołdawii, położona w środkowej części kraju nad rzeką Bic. To nie jest „turystyczna Mekka” z jednej strony, a z innej – to miasto przyciąga gości, zainteresowanych dobrym mołdawskim jedzeniem i pozostałościami bogatej przedwojennej architektury.
Początki Kiszyniowa sięgają połowy XV wieku, kiedy to znajdowało się tu niewielka osada, która niespełna wiek później wraz z całą Mołdawią dostałą się pod panowanie tureckie.
Właściwa historia miasta rozpoczyna się jednak dopiero w 1812 roku, kiedy to po zajęciu przez Rosjan Besarabii, a co za tym idzie Kiszyniowa nadali oni niewielkiej wówczas wiosce rangę stolicy nowo utworzonej guberni. Podyktowane było to głównie jej centralnym usytuowaniem.
Wtedy też rozpoczął się okres największego rozwoju miasta. W nowej stolicy zaczęły rosnąć jak grzyby po deszczu nowe gmachy administracyjne, reprezentacyjne siedziby, szkoły oraz parki. Rozpoczęta została także budowa katedry, a wszystko to powstawało według klasycystycznego założenia wzdłuż tworzącego główną oś miasta ulicy bulwar Stefana Wielkiego.
O architektonicznej jednorodności miasta zadecydowało powierzenie funkcji głównego architekta jednej osobie – Aleksandrowi Bernardazziemu. Na przełomie XIX i XX wieku Kiszyniów stał się centrum mołdawskiego życia umysłowego co zaowocowało w latach 1917-1918 powstaniem w mieście pierwszego mołdawskiego parlamentu.
W latach 1918-1940 miasto stanowiło stolicę Besarabii, a po drugiej wojnie światowej stolicę Mołdawskiej Republiki Radzieckiej. Najtragiczniejszym okresem w historii Kiszyniowa był okres II wojny światowej, kiedy to w skutek działań zbrojnych zniszczone zostało około 90% starego miasta.
W Kiszyniowie nie ma zbyt wielu zabytków, mimo to warto się tu zatrzymać i obejrzeć m in. wzniesioną w 1858 roku cerkiew Sf. Theodora Tirona, XIX wieczną Cerkiew Narodzenia Pańskiego (główna prawosławna świątynia w całej Mołdawii), budynek ratusza (primaria), rzymskokatolicką katedrę Opatrzności Bożej, wzniesiony w 1996 roku pomnik Mihaila Eminescu, ormiańską cerkiew Matki Boskiej oraz wybudowany w 1846 roku wg projektu Zaushkevicha – Łuk Triumfalny.
W samym centrum Kiszyniowa, naprzeciwko gmachu Związku Pisarzy Mołdawskich znajduje się popiersie marszałka Józefa Piłsudskiego, odsłonięte w roku 2014. W roku 1932 marszałek Piłsudski, jako jedyna głowa obcego państwa, był z wizytą w Besarabii na manewrach wojskowych, gdzie przebywał na zaproszenie króla rumuńskiego Karola II.
Marszałek wówczas mieszkał w jedynym ówczesnym konsulacie zagranicznym – polskim. Dziś w tym budynku mieści się ambasada USA i jest tablica pamiątkowa upamiętniająca wizytę polskiego marszałka.
Przed budynkiem filharmonii mołdawskiej jest popiersie najsłynniejszego burmistrza Kiszyniowa Karla Schmidta. Jego matka była Polką, a ojciec Niemcem. Burmistrz Schmidt, na przełomie XIX i XX wieku wprowadził prąd i oświetlenie na ulice Kiszyniowa oraz tramwaje elektryczne. W XIX wieku, z 18 burmistrzów Kiszyniowa, 5 byli Polakami.
W Kiszyniowie także znajduje się biblioteka literatury polskiej im. Adama Mickiewicza przy ul. Lecha Kaczyńskiego. Tam też mieści się tablica ku czci śp. Prezydenta RP. Przed Katedrą Opatrzności Bożej w stolicy Mołdawii znajduje się pomnik Papieża Jana Pawla II.
Z jedzenia w Kiszyniowie można poradzić placintę – placek z ciasta, w środku którego znajduje się ser bryndza, dolmę (gołąbki), oraz zupę zeama.
Słowo Polskie, 6 kwietnia 2019 r.
