135 lat temu w Brzeżanach (obecnie na terenie obwodu tarnopolskiego, Ukraina) urodził się jeden z najwybitniejszych i najbardziej kontrowersyjnych polskich dowódców wojskowych i polityków okresu międzywojennego – Edward Rydz-Śmigły.
Edward Rydz urodził się 11 marca 1886 r. w rodzinie policjanta. We wczesnym dzieciństwie stracił oboje rodziców і wychowywał się najpierw u dziadka, a później – pod opieką inteligenckiej rodziny Uranowiczów, dzięki której mógł pójść do szkoły.
Uczęszczał do Wyższego Gimnazjum w Brzeżanach. Już w szkolnych latach przejawiał duży talent plastyczny, więc rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, korzystając z finansowego wsparcia burmistrza Brzeżan Stanisława Schätzla. W 1908 r. przeniósł się na Wydział Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a naukę malarstwa kontynuował w Monachium, Norymberdze i Wiedniu.
W latach 1910-1911 Edward Rydz odbył w Wiedniu obowiązkową służbę wojskową, a w 1912 r. wstąpił do Związku Strzeleckiego oraz ukończył Wyższą Szkołę Oficerską w Krakowie. Właśnie w szkole oficerskiej przybrał pseudonim „Śmigły”, który wkrótce dodał do swojego nazwiska. W tym samym czasie Edward otrzymał również dyplom krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Przez pewien czas Rydz-Śmigły był komendantem Związku Strzeleckiego w rodzinnych Brzeżanach, a później – całego okręgu lwowskiego. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. został powołany do armii austriackiej, jednak już po miesiącu Edward Rydz-Śmigły wstąpił do Legionów Polskich, walczył między innymi na Wołyniu. Wkrótce został komendantem głównym Polskiej Organizacji Wojskowej.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był komendantem Okręgu Generalnego Warszawa, dowodził wojskiem w walkach pod Kijowem, Wilnem i na Łotwie. W trakcie Bitwy Warszawskiej w 1920 r. dowodził ІІ Armią.
Po śmierci Piłsudskiego w 1935 r. został mianowany Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, awansowany do rangi marszałka Polski oraz rozpoczął realizowanie 6-letniego planu modernizacji armii.
Po wybuchu II wojny światowej marszałek Rydz-Śmigły pełnił funkcję Naczelnego Wodza, zaś 17 września 1939 r., po zbrojnym ataku ZSRR, wraz z polskim prezydentem i rządem przekroczył granicę polsko-rumuńską. Internowany przez władze rumuńskie, na początku listopada złożył rezygnację z funkcji Naczelnego Wodza.
W październiku 1941 r. Edward Rydz-Śmigły pod przybranym imieniem przedostał się do Warszawy, gdzie ukrywał się przed władzami okupacyjnymi. Zmarł 2 grudnia 1941 r. Polski marszałek został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim pod cudzym nazwiskiem, dopiero w 1944 r. na jego nagrobku umieszczono tablicę z prawdziwymi danymi zmarłego.
Red. We współczesnej opinii Edward Śmigły-Rydz jest postacią kontrowersyjną, często negatywnie ocenianą ze względu na decyzje podejmowane przez niego podczas wojny obronnej 1939 r.
Sergij Porowczuk za: KG RP w Łucku, 9 marca 2021 r.
