Konkurs „Polskimi śladami na Podolu”, zorganizowany przez Centrum Języka i Kultury Polskiej w Kamieńcu Podolskim, swoim szlachetnym patronatem objął Konsulat Generalny RP w Winnicy. Adresatami Konkursu były osoby zainteresowane polską historią, kulturą, architekturą, miejscami związanymi z dziejami Polaków na Podolu. W listopadzie 2021 r. poznaliśmy listę zwycięzców.
Podole w historii Polski odegrało doniosłą rolę. Ziemia ta mlekiem i miodem płynąca przechodziła nad wyraz ciężkie koleje. Przesunięcia granic w XX wieku sprawiły, że istotna część polskiego dziedzictwa kulturowego znalazła się za naszą wschodnią granicą. Współczesna Polska, obok innych narodów będących spadkobiercami I Rzeczypospolitej, uznaje je za część swojej spuścizny narodowej. W skład tego dziedzictwa wchodzą przede wszystkim zabytki architektury i sztuki, archiwalia, biblioteki i cmentarze.
Polacy, zamieszkujący sowiecką Ukrainę, doświadczyli okrutnego terroru władzy komunistycznej. Prawdziwe oblicze bolszewizmu najpierw poznali polscy właściciele ziemscy, już w pierwszych latach torowania drogi nowego ustroju. Polskie „pańskie” majątki płonęły, a ich gospodarze często tylko cudem uchodzili z nich z życiem. O takich wydarzeniach opowiada film Iwana Samojluka nagrodzony w Konkursie, pt. „Piętniczany i ród Grocholskich”.
Kolejna fala prześladowań i represji Polaków miała miejsce w latach 20. XX i 30. XX wieku. Była to kolektywizacja rolnictwa i „rozkułaczenie” chłopów, sztucznie podtrzymywany Wielki Głód, deportacje i eksterminacyjna, tzw. „operacja polska”. W nurt świadectw i relacji z tamtych czasów wpisują się trzy nagrodzone prace konkursowe, przedstawiające historie rodzinne: prezentacja Olgi Matyszczak, pt. „Odzyskane korzenie”; Natalii Zawodiany, praca pt. „Rozwój i przekaz talentów artystycznych w rodzinie Wierzbickich – polskich Mazurów z okolic Chmielnickiego” i Romana Dudczenko, pt. „Wielka Historia Polski w małym miasteczku na Ukrainie”. Z kolei świadectwo polskich korzeni miasta oraz niezłomności Polaków – katolików w walce o zachowanie wiary ojców stanowi praca malarska Władysława Czernijewskiego, przedstawiająca kościół w Połonnem. Natomiast rysunek Wiktorii Rakytiańskiej, ukazujący nowy nagrobek Polikseny Paderewskiej, jest dowodem pamięci miejsca pochodzenia wielkich synów i córek narodu polskiego.
W konkursie wzięli udział studenci Państwowego Uniwersytetu im. Iwana Ogijenki w Kamieńcu Podolskim (KPNU), młodzież szkół średnich, ucząca się języka polskiego w Gimnazjum nr 13 w Kamieńcu Podolskim, Szkoły Ogólnokształcącej w Daszowie; młodzież i dzieci z organizacji polonijnych: Związek Polaków Ukrainy Oddział w Nietyszynie, uczniowie Polskiej Szkoły Sobotnio-niedzielnej im. I. J. Paderewskiego przy Żytomierskim Obwodowym Związku Polaków na Ukrainie, Polskiej Szkoły Sobotniej w Starokonstantynowie, Polskiej Sobotniej Szkoły w Krasiłowie, Szkoły Sobotnio-niedzielnej Klubu Inteligencji Polskiej „Serwus” w Chmielnickim, młodzież Centrum Rozwoju i Partnerstwa „Polonia” z Winnicy.
Organizatorzy Konkursu składają serdeczne podziękowania wszystkim uczestnikom za interesujące prace, za pielęgnowanie pamięci o dziejach Polaków i polskim dziedzictwie kulturalnym w ich „małych ojczyznach”.
Konkurs odbywał się w czterech kategoriach: praca plastyczna, prezentacja multimedialna, film i album/folder/przewodnik/kolaż.
Lista prac nagrodzonych:
Kategoria praca plastyczna:
I. Rakytiańska Wiktoria, uczennica Polskiej Szkoły Sobotnio-niedzielnej im. I. J. Paderewskiego przy ŻOZP, tytuł pracy „Ocalić od zapomnienia”.
2. Czernijewskij Władysław, Związek Polaków na Ukrainie Oddział w Nietyszynie, praca malarska „Kościół Św. Anny w Połonnem – 1607 rok”.
II. Kategoria prezentacja multimedialna
1. Matyszczak Olga, KPNU, praca pt. „Odzyskane korzenie”.
2. Zawodiana Natalia, uczennica Szkoły Sobotnio-niedzielnej KIP „Serwus” w Chmielnickim, praca pt. „Rozwój i przekaz talentów artystycznych w rodzinie Wierzbickich – polskich Mazurów z okolic Chmielnickiego”.
3. Dudczenko Roman, praca pt. „Wielka Historia Polski w małym miasteczku na Ukrainie”, Kamieniec Podolski
Kategoria film:
1. Iwakhnuk Anastazja, studentka KPNU, film pt. „Polskie pamiątki w Kamieńcu Podolskim”
2. Samojluk Iwan, uczeń Centrum Rozwoju i Partnerstwa „Polonia”, film pt. „Piętniczany i ród Grocholskich”.
IV. Kategoria – przewodnik/kolaż
1. Witiuk Alina, uczennica CRP „Polonia”, kolaż na temat: „Pałace, zamki i zespoły pałacowo-parkowe Winnicczyzny”.
Zgodnie z założeniami Konkursu, nagrodzone prace stały się częścią publikacji naukowej „Ślady polskiej pamięci na Podolu jako naukowo-dydaktyczne jednostki polskiej kultury w Ukrainie”. Organizatorzy Konkursu chcieliby złożyć serdeczne podziękowania Konsulowi Generalnemu RP w Winnicy panu Damianowi Ciarcińskiemu, pani wicekonsul Joannie Szelidze za sprzyjanie i współpracę przy realizacji wyżej opisanego projektu.
Koordynator projektu dr Barbara Januszkiewicz, 10 grudnia 2021 r.
Kadr z filmu – Iwan Samojluk opowiada o Piętniczany obecnej dzielnicy Winnicy, związanej z rodem Grocholskich
Rysunek Wiktorii Rakytiańskiej, pt. „Ocalić od zapomnienia” przedstawia nagrobek Polikseny Paderewskiej w Kuryłówce, matki genialnego kompozytora i polityka Ignacego Jana Paderewskiego
