Listopad – to miesiąc naszej szczególnej duchowej więzi ze zmarłymi oraz szczególny miesiąc modlitwy w ich intencji. 1 listopada obchodzimy dzień Wszystkich Świętych. Ten dzień znaczna część Polaków poświęca na spotkanie się przy grobach bliskich osób i modlitwę o ich dusze.
Nieco inaczej wyglądają obchody Wszystkich Świętych na Kresach południowo-wschodnich RP. Miejscowi Polacy często nawet nie wiedzą o Dniach Zadusznych, rzadko kto nawet kojarzy, gdzie znajdował się polski, katolicki cmentarz w jego okolicy. Lecz w ostatnich latach na Podolu i Wołyniu, dzięki staraniom konsulów z polskich placówek dyplomatycznych oraz aktywistów ze środowiska polskiego, stare polskie cmentarze zaczynają zmieniać swe oblicze – od poniszczonych stert gruzu, w których grzebią się kury do nekropolii o należytym wyglądzie – ogrodzonych i zadbanych.
Sprzątanie grobów krewnych oraz innych Polaków, których mogił już nikt nie odwiedzi, zaczynamy kilka tygodni przed świętem zmarłych. Każda nawet najdrobniejsza czynność, wykonana na cmentarzu, pokaże sąsiadom Ukraińcom, że polskim cmentarzem w ich okolicy wciąż ktoś się opiekuje. Czasami wystarczy posprzątać liście i podmalować napisy na kilku nagrobkach i stary cmentarz wygląda całkiem inaczej.
Wybierając się na cmentarz 1 listopada, zabieramy ze sobą lampiony, znicze oraz kwiaty, ewentualne świeczki. Te ostatnie mogą być zagaszone szybko przez wiatr lub deszcz a nawet doprowadzić do pożaru, dlatego lepiej wyposażyć się w lampion, najlepiej ze szkła. „Moda” na dekoracje grobów się zmienia, ale zawsze popularne są kolory żółty, biały i czerwony.
Dzień Wszystkich Świętych to przede wszystkim – dzień zadumy i pamięci, ale nie da się uniknąć myślenia o kwestiach praktycznych – wśród nich przybranie grobu. Groby dekorujemy kwiatami ciętymi, wiązankami z kwiatów sztucznych lub prawdziwych oraz kwiatami doniczkowymi. Najpopularniejsze są chryzantemy. Najchętniej wybieramy te w kolorze białym, fioletowym i żółtym. Trudno ocenić czy zdobiąc cmentarz chętniej wybieramy kwiaty żywe, czy sztuczne. Kwiaciarze podkreślają, że wszystko zależy od preferencji, wszystkie bowiem mają wady i zalety.
Oprócz kwiatów wykorzystać można także mech, dreń, gałęzie wierzby, liście dębu, omszałe konary, na bazie których powstają nowoczesne stroiki.
Przed pójściem na cmentarz warto także dowiedzieć się u proboszcza waszej parafii, na kiedy zaplanowana jest tam Msza Św. Tradycja modlenia się na grobach zmarłych 1 listopada w obecności osoby duchownej jest bardzo mocno zakorzeniona w świadomości Polaków, także na Kresach. Czasami takie Msze Św. w archidiecezji lwowskiej są przenoszone na następną sobotę po 1 listopada (na Ukrainie jest to zwykły dzień roboczy) ale miejscowi Polacy, częściowo po starej pamięci, częściowo, obserwując zachowanie swoich rodaków w Polsce, wracają do tradycji uszanowania pamięci o zmarłych i modlitwy o ich dusze właśnie 1 listopada.
Warto wspomnieć także o najlepiej zachowanych starych polskich cmentarzach na wschodnim Podolu i południowym Polesiu. Znajdują się one w Żytomierzu, Niemirowie, Nowej Uszycy, Latyczowie, Barze, Jampolu. Na wielu z nich leżą szczątki żołnierzy Wojska Polskiego z czasów wojny polsko-bolszewickiej. Tym samym jeszcze bardziej rośnie symboliczne znaczenie takich cmentarzy na które już nigdy nie trafi syn albo wnuczka poległego w boju o „Wolność naszą i waszą” Polaka. Miejscowe polskie organizacje społeczne są zobowiązane do odwiedzenia takiego miejsca w Dniach Zadusznych.
W pobliżu prawie każdej wioski i miasteczka na zachodniej i centralnej Ukrainie znajdował się jeszcze nie tak dawno polski cmentarz. Niestety przez politykę władz sowieckich większość z nich została zniszczona lub zaniedbana do takiego stopnia, że trudno nawet domyślić się, że kiedyś znajdowała się tutaj nekropolia. Tak jest na przykład w Winnicy, gdzie rozporządzeniem władz miasta z 1936 roku, polski cmentarz został dołączony do terenu parku miejskiego a krzyże i nagrobki zniknęły bez śladu.
Kościół katolicki przewidział pewne „nagrody” dla tych, którzy pomodlą się za zmarłych: odpust zupełny dla zmarłych, który możemy uzyskać pod zwykłymi warunkami jeden raz dziennie, modląc się w intencji ich dusz w kościele od południa 1 listopada i w dniu 2 listopada (od południa w uroczystość wszystkich świętych i w dniu zadusznym – przez pobożne nawiedzenie kościoła, odmówienie modlitwy Ojcze Nasz i Wierzę w Boga, oraz dowolnej modlitwy w intencjach Ojca Św. Wymagane są także inne warunki potrzebne do uzyskania odpustu zupełnego, a mianowicie: stan łaski uświęcającej (ewentualnie odprawienie spowiedzi św.) i przyjęcie Komunii Św., zachowanie wolności od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu) i na cmentarzu od 1 do 8 listopada (w dniach od 1 do 8 listopada odpust można uzyskać, nawiedzając cmentarz, modląc się w dowolny sposób za zmarłych i spełniając przy tym pozostałe – wspomniane już – zwykłe warunki).
MODLITWY ZA ZMARLYCH
Wszechmogący Boże, Ty przez śmierć krzyżową Twojego Syna, Jezusa Chrystusa, zwyciężyłeś śmierć naszą, a przez Jego spoczynek w grobie i chwalebne zmartwychwstanie uświęciłeś nasze groby i przywróciłeś nam życie nieśmiertelne, wysłuchaj nasze modlitwy za wszystkich, którzy z Chrystusem umarli, zostali pogrzebani i z ufnością oczekują zmartwychwstania. Boże żywych i umarłych, spraw łaskawie, aby ci, którzy na ziemi poznali Ciebie przez wiarę, nieustannie chwalili Cię w niebie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Boże, Ty sprawiłeś, że Twój Syn zwyciężył śmierć i wstąpił do nieba, daj Twoim zmarłym sługom udział w Jego zwycięstwie nad śmiercią, aby mogli na wieki oglądać Ciebie, swojego Stwórcę i Odkupiciela. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Boże, Ty wysłuchujesz prośby Twoich wiernych, daj Twoim sługom i służebnicom udział w szczęśliwości wiecznej z Twoimi świętymi i wybranymi. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Na podstawie informacji polskich mediów
GK
