Blisko 100 osób, w większości potomków polskiego ziemiaństwa z terenów Ukrainy, wzięło udział w prezentacji książki Zofii z Zamoyskich Tadeuszowej Grocholskiej „Wspomnienia bolesne 1917-1919”, podanej do druku przez jej prawnuka Henryka Grocholskiego.
Impreza odbyła się 31 maja w warszawskim Domu Spotkań z Historią. Gośćmi specjalnymi podczas prezentacji książki byli Podolanie z Winnicy – dyrektor Winnickiego Archiwum Obwodowego Jurii Legun, dyrektor Winnickiego Miejskiego „Centrum Historii Winnicy” Oleksander Fedoryszen oraz redaktor „Słowa Polskiego”, przedstawiciel polskiej wspólnoty na Ukrainie Jerzy Wójcicki.
W roli moderatora prezentacji wystąpił Marcin Brzeziński, współpracujący w ramach badań losów polskiego ziemiaństwa z rodziną Grocholskich i innymi znanymi polskimi rodzinami – Zamoyskich, Sobańskich, Tarnowskich i Belina-Brzozowskich.
Słowo powitalne do zebranych na sali DSH wygłosił inicjator wydania książki swojej prababci Zofii z Zamoyskich Grocholskiej Henryk Grocholski. Wspomniał o jej trudnych chwilach życia, o tym, że straciła czterech synów w wichrach wojny i represji komunistycznych a ostatnie lata życia spędziła w niewielkim pokoiku drewnianego domu pod Warszawą, które dzieliła z córką. Odniósł się do losów całej rodziny, która musiała ratować swoje życie ucieczką przed bolszewikami w 1919 roku.
Jurii Legun mówił o kwerendach archiwalnych, związanych z rodziną Grocholskich, mieszkającą na Podolu. Oleksander Fedoryszen opowiedział o Winnicy w czasach I RP oraz o śladach, które pozostały po Grocholskich w tym mieście.
Jerzy Wójcicki na przykładzie swoich przodków oraz przodków żony przedstawił gehennę Polaków, mieszkających w różnych częściach Ukrainy, którą doświadczyli pod rządami bolszewików. Wspomniał o represjach w latach 1937-38 w świetle nakazu Nr 00485 Jeżowa, o tak zwanym „Winnickim Katyniu” oraz o zdewastowanym w 1936 roku polskim cmentarzu.
Spotkanie, poświęcone prezentacji polsko-angielskiego wydania książki Zofii z Zamoyskich Tadeuszowej Grocholskiej „Wspomnienia bolesne 1917-1919” (wydanie polsko-angielskie) trwało ponad trzy godziny. Po części oficjalnej jego uczestnicy dzielili się wrażeniami z wykładów i opowieści, przedstawionych przez prelegentów i opowiadali własne historie rodzinne, związane z Ukrainą.
W prezentacji wspomnień Zofii z Zamoyskich Grocholskiej wzięli udział ponad 90-letni syn ostatniego właściciela Piętniczan Zdzisława Grocholskiego Henryk Grocholski oraz żona znanego polskiego reżysera Krzysztofa Zanussi Elżbieta z Grocholskich Zanussi.
Słowo Polskie, 02.06.17 r.
