Powołanie do życia 2. Korpusu Polskiego było wynikiem starań brytyjskich o włączenie prężnych sił polskich stacjonujących na Bliskim Wschodzie, a wcześniej na terytorium Związku Radzieckiego, w skład sił sprzymierzonych.
75 lat temu, 11 maja 1944 r., rozpoczęło się pierwsze natarcie 2. Korpusu Polskiego na Monte Cassino. Walki zakończyły się 18 maja zdobyciem ruin klasztoru benedyktynów na wzgórzu, stanowiącego dotąd niezdobytą redutę. Kilka dni później wojska alianckie przełamały linię Gustawa w całym pasie natarcia.
Po podpisaniu układu Sikorski-Majski w dniu 30 lipca 1941 roku, Polska i Związek Radziecki znalazły się w jednym obozie sojuszniczym. W związku z nawiązaniem stosunków dyplomatycznych diametralnie zmieniła się sytuacja polskich żołnierzy więzionych przez Sowietów właściwie od zakończenia kampanii wrześniowej. Wojskowych pod swoją komendą miał organizować gen. Władysław Anders, także zwolniony z sowieckiego więzienia.
Niestety, współpraca z Sowietami nie układała się najlepiej. Polacy nie otrzymywali wystarczającej ilości sprzętu i wyposażenia, brakowało racji żywnościowych dla coraz szybciej rozrastającego się wojska. W konsekwencji dowódca Armii Polskiej w ZSRR zaczął przemyśliwać o przeniesieniu podległych mu wojsk. Pomysł ten ochoczo poparli Brytyjczycy, którzy w tym czasie okupowali Iran i sprawowali kontrolą nad większą częścią Bliskiego Wschodu.
Dzięki nieustępliwości Brytyjczyków i samego Andersa projekt ewakuacji Armii Polskiej w ZSRR zrealizowano z powodzeniem w pierwszym półroczu 1942 roku. Przenosiny odbyły się w dwóch transzach, z czego sierpniowy etap ewakuacji zakończył egzystencję Armii Polskiej na terytorium Związku Radzieckiego.
Wraz z żołnierzami w trudną drogę udały się liczne rzesze ludności cywilnej, która w obozach wojskowych szukała ratunku przed śmiercią na niegościnnej ziemi radzieckiej. Latem 1942 roku w Iranie znajdowała się już regularna armia polska, której zaopatrzenie dostarczali Brytyjczycy.
Ogółem pod koniec 1942 roku siły Andersa zgromadzone na Bliskim Wschodzie liczyły już blisko 70 tys. żołnierzy i funkcjonowały w ramach brytyjskiej 10. Armii dowodzonej przez gen. Wilsona.
W porozumieniu z Brytyjczykami przygotowano projekt przemianowania sił Andersa na 2. Korpus Polski, który następnie miałby wejść w skład sił walczących w kampanii włoskiej. Siły 2. Korpusu Polskiego przybywały do Włoch na przestrzeni grudnia 1943 roku i kwietnia 1944 roku. Wyokrętowanie odbywało się głównie we włoskich portach w Tarencie i Neapolu. Już wkrótce siły polskie miały wziąć udział w jednej z najbardziej krwawych bitew okresu II wojny światowej, w bitwie o Monte Cassino.
Bitwa z udziałem o Monte Cassino, w której wzięli udział żołnierze 2. Korpusu Polskiego była czwartą i decydującą. Dr Zbigniew Wawer w książce „Monte Cassino 1944” podkreślał, że w bitwie tej „w jednym szeregu spotkali się żołnierze września 1939, kampanii norweskiej i francuskiej 1940, więźniowie sowieckich łagrów, obrońcy Tobruku”.
Atak wojsk alianckich rozpoczął się 11 maja o godz. 23.00 od silnego ostrzału artyleryjskiego. Po północy na wzgórze ruszyło polskie natarcie. W walkach wzięły udział wszystkie jednostki II Korpusu: 3 Dywizja Strzelców Karpackich gen. bryg. Bronisława Ducha, 5 Kresowa Dywizja Piechoty gen. bryg. Nikodema Sulika, 2 Samodzielna Brygada Pancerna gen. bryg. Bronisława Rakowskiego, wspierane przez Armijną Grupę Artylerii płk Ludwika Ząbkowskiego. Naprzeciw nich stały elitarne jednostki niemieckie: 1 Dywizja Spadochronowa oraz 5 Dywizja Górska.
W czasie walk o Monte Cassino poległo 923 żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych. Kilka dni po zdobyciu Monte Cassino wojska alianckie przełamały linię Gustawa w całym pasie natarcia. 4 czerwca 1944 r. do Rzymu wkroczyły oddziały amerykańskie.
Rankiem 18 maja 3 Dywizja Strzelców Karpackich zdobyła ostatecznie wzgórze 593.
O godzinie 10.20 patrol 12 Pułku Ułanów Podolskich, dowodzony przez ppor. Kazimierza Gurbiela, zajął ruiny klasztoru na Monte Cassino i wywiesił na nich proporczyk pułkowy. Wkrótce na murach opactwa pojawił się biało – czerwony sztandar, a następnie obok niego flaga brytyjska. Po południu na wzgórzu odegrany został Hejnał Mariacki.
Na Monte Cassino po dziś dzień znajduje się polski Cmentarz Wojskowy, gdzie pochowano żołnierzy 2. Korpusu Polskiego. Na własną prośbę spoczął tam również gen. Władysław Anders. Cmentarze wojenne rozmieszczono również w Bolonii i Loreto. Groby Polaków można znaleźć również w Cassino. Co roku na Monte Cassino odbywają się uroczystości upamiętniające złożone podczas II wojny światowej ofiary życia polskich żołnierzy.
Słowo Polskie za: PAP, dzieje.pl, 13 maja 2019 r.
lp
