„Dni Dziedzictwa Europejskiego” to ogólnoeuropejska inicjatywa Rady Europy, która przewiduje dostęp społeczności do obiektów zamkniętych, organizację interaktywnych wystaw, prezentację nowych wycieczek i wydarzeń wyjątkowych w celu przyciągnięcia uwagi do dziedzictwa materialnego i niematerialnego.
W ramach obchodów „Dni Dziedzictwa Europejskiego” w Winnicy wszyscy chętni mogli wziąć udział m.in. w wizycie do Archiwum Państwowowego Obwodu Winnickiego i Muzeum Krajoznawczego.
Tegorocznym tematem wycieczek, które odbędą się w całej Europie, jest „Dziedzictwo i edukacja: lekcje warte powtórzenia”. W związku z tym w Winnicy odbyła się wycieczka do dawnego klasztoru Jezuitów, w którym obecnie mieści się Obwodowe Archiwum Państwowe. Wcześniej klasztor pełnił funkcję twierdzy miejskiej, był otoczony wysokim kamiennym murem, dzięki czemu utrwaliła się historyczna nazwa „Mury”. Budowla powstała w pierwszej ćwierci XVIII wieku.
W czasopismach z połowy XIX wieku można było zobaczyć listę przedmiotów, którym szkolono uczniów na terenie Wschodniego Podola jeszcze w 1843 roku. Wśród przedmiotów był m.in. język francuski, katechizm i algebra. Na zakończenie wystawy zwiedzający mogli dostać się do „mózgu” archiwum, w którym tysiące papierowych dokumentów są przechowywane na metalowych półkach – czasopisma z sesji Rady Obwodowej w Winnicy i kolorowe albumy poświęcone Leninowi.
Posunięcia z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa odbędą się z inicjatywy Departamentu Marketingu i Turystyki Winnickiej Rady Miejskiej przy wsparciu Ministerstwa Kultury Ukrainy, przedsiębiorstwa komunalnego „Centrum Historii Winnicy”, Archiwum Państwowego Obwodu Winnickiego, Obwodowego Muzeum Krajoznawczego i Muzeum Sztuki.
Szczegóły o ciekawostkach przedstawionych w ramach „Dni Dziedzictwa Europejskiego” przedstawiła Helena Łapczuk-Żurakowska:
W ramach „Edukacji w Murach” mieliśmy możliwość zobaczyć nasze archiwum państwowe, które znajduje się w najstarszym z zachowanych winnickich zabytków – kolegiacie jezuickiej ( wybudowanej w 1610 roku). Podczas wycieczki zostały przedstawione kolorowe zeszyty uczniów z czasów I Rzeczypospolitej, Imperium Rosyjskiego, rejestry urzędów stanu cywilnego z pierwszych lat władzy radzieckiej, przerażające dokumenty represjonowanych, księgi Kościoła katolickiego, cerkwi i synagog, księgi rewizyjne i wyznaniowe. Można było również zobaczyć na żywo zakamarki budynku – czego zwykle nie da się zrobić.
Drugą atrakcją była wizyta do Obwodowego Muzeum Krajoznawczego w Winnicy. W muzeum prezentowane są flora i fauna Podola, znaleziska archeologiczne z jego terenu. Mieliśmy niepowtarzalną okazję zobaczyć paradny hełm kabaset, który zwykle znajduje się w zapasach, część zawalonej podłogi, otwierającej kolejną część podziemnych korytaży w jezuickim kolegium, kopię pierwszej XIV – wiecznej warowni w Winnicy zbudowanej przez książąt Koriatowiczów. A na deser można było zagrać w stare gry, pisać stylosem na woskowej deseczce i na chwilę zostać kaligrafem biorąc w ręce prawdziwe gęsie pióro i zanurzając go w atrament z orzechów dębowych i witriolu.
Ostatnia atrakcja to spotkanie z piękną sztuką – wizyta do naszego Muzeum Sztuki . Wśród eksponatów -paradne portrety rodziny Potockich i niesamowita okazja do zobaczenia fresku z katedry dominikańskiej. Jak na mnie zaskakującą wiadomością jest to, że część ikonostasu była namalowana Tropininem – twarze Świętego Mikołaja i Boga Ojca zostały odwzorowane z wiejskiego kowala. Bardzo smutne jest uświadomienie sobie faktu, ile zostało utracono (z ponad 100 pałaców pozostało około 30), spalono, skradziono, zabrano i wywieziono w czasach po rewolucji 1917 roku, za Sowietów i podczas II wojny światowej. Kończąc wizytę w Muzeum mieliśmy okazję poczuć się artystą, malując ceramikę trypolską.
Lidia Baranowska, Helena Łapczuk Żurakowska, 7 października 2020 r.
