W pomieszczeniu Centralnej Biblioteki Miejskiej w Sumach odbyło się uroczyste spotkanie członków lokalnego Towarzystwa Kultury Polskiej z okazji 450-lecia zawarcia Unii Lubelskiej.
Na początku spotkania prezes Towarzystwa Kultury Polskiej Włodzimierz Kuczyński powitał zebranych i przypomniał, że Sejm i Senat RP uchwalili wspólną rezolucję, którą ze względu na duże znaczenie historyczne Unii Lubelskiej dla historii europejskiej i czasów współczesnych, ustanowili rok 2019 – Rokiem Unii Lubelskiej.
„W 1569 roku, w obecności króla Polski, Wielkiego księcia Litewskiego Zygmunta II Augusta, na wspólnym sejmie w Lublinie została zawarta unia polsko-litewska. Dwa państwa: Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie w wyniku tego aktu zostały jednym niepodzielnym ciałem – Rzeczpospolitą Obojga Narodów, która przetrwała ponad 200 lat”, – czytamy w uchwale polskiego parlamentu.
Obrady w sprawie zawarcia unii rozpoczęły się w styczniu 1569 r. na wspólnym polsko-litewskim sejmie w Lublinie. W czerwcu 1569 r. Unia Lubelska została podpisana, a 1 lipca 1569 r. osobno przyjęta przez posłów polskiego i litewskiego Sejmów, 4 lipca – ratyfikował ją król.
Unia lubelska zakończyła proces zjednoczenia dwóch państw, który rozpoczął się zawarciem Unii Krewskiej w 1385 r. W wyniku Unii Lubelskiej Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie połączyły się w jedno państwo (dosłownie – republika) z wybieranym królem, wspólnym sejmem i senatem, wspólną polityką zagraniczną i herbem. Litewska, ukraińska i polska szlachta otrzymała równość prawną i zyskiwała prawa własności nieruchomości na terenie całej Rzeczypospolitej. Zlikwidowano kontrole celne na granicy, wprowadzono wspólną jednostkę monetarną.
Jednocześnie, Wielkie Księstwo Litewskie, jak i Królestwo Polskie, pozostało samodzielnym organizmem politycznym ze swoim urzędem, własnym skarbem, wojskiem, systemem sądowo-prawnym i językiem rusińskim (ukraińskim).
Ziemie ukraińskie w składzie Polski weszły do sześciu nowych województw: rosyjskiego (z centrum we Lwowie), podlaskiego, kijowskiego, wołyńskiego (ze stolicą w Łucku), podolskiego (centrum w Kamieńcu), bracławskiego (z centrum w Bracławiu).
Unia Lubelska przetrwała do 1795 roku i została zlikwidowana wraz z utratą państwowości w wyniku trzech rozbiorów Polski, dokonanych przez Imperium Rosyjskie, Austrię i Prusy.
Unia miała znaczący wpływ ekonomiczny, gdyż Rzeczpospolita stała się faktycznie „magazynem zboża Europy” i zajęła pod względem rozwoju gospodarczego jedno z pierwszych miejsc wśród krajów europejskich w drugiej połowie XVI – na początku XVII wieku. Swój szczyt produkcja rolna osiągnęła w 1628 roku. Handel zbożem stał się podstawą do wzbogacenia i wzmocnienia szlachty.
Unia w Lublinie miała również duże znaczenie kulturowe, ponieważ odbyło się wzajemne przenikanie i wzbogacenie kultur polskiej, ukraińskiej i litewskiej. Rzeczpospolita stała się swoistym mostem między Wschodem i Zachodem, terenem intensywnej wymiany kulturalnej.
Akt o Unii Lubelskiej w zeszłym roku został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Polacy, Litwini i Ukraińcy stworzyli państwo, kierując się praktycznie tymi zasadami, co Unia Europejska teraz.
W mieście partnerskim Sum – Lublinie przewidziany jest duży program świąteczny. Główne obchody zaplanowano na 28 czerwca (dzień zawarcia Unii) – 4 lipca (dzień ratyfikacji Unii przez króla Zygmunta II Augusta).
Odbędą się tematyczne instalacje i spektakle, rekonstrukcje historyczne, obozy szlachty polskiej i litewskiej w formacie „żywej historii”, zaplanowano koncerty muzyki dawnej. Oficjalne obchody rozpocznie Msza św. i uroczysta sesja Rady Miasta.
Elementy wspólnego dziedzictwa kulturalno-artystycznego Polski i Litwy również będzie można spotkać podczas innych festiwali miejskich – „Noc kultury”, „Jarmark Jagielloński”, Europejski Festiwal Smaku, Wschód Kultury i innych.
Podczas spotkania, które odbyło się w Sumach została omówiona prezentacja „Król Zygmunt II August i zawarcie Unii Lubelskiej”. Na zakończenie członkowie towarzystwa obejrzeli film „Unia Lubelska”.
Lidia Baranowska na podstawie informacji ukraińskich mediów, 18 kwietnia 2019 r.
