W sierpniu br na ogólnopolskiej antenie TVP Historia ukazał się film dokumentalny „Wołania Polaków na Kresach” autorstwa prezesa „Polskiego Radia Berdyczów” dr Jerzego Sokalskiego.
Film przedstawia unikalne materiały archiwalne i wywiady świadków masowych stalinowskich represji dokonanych przez NKWD na Polakach w Berdyczowie i na Żytomierszczyźnie w ramach tzw. „Operacji polskiej” w latach 1937–1938. Stanowi on wielką wartość dokumentalną, którą potęgują doskonała scenografia filmowa i trafny dobór materiałów wideo.
Przypomnijmy, że 84 lata temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. „Operacja Polska”, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow, za zgodą Józefa Stalina, podpisał rozkaz numer 00485, nakazujący „całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich”. Historycy szacują, że w ramach operacji NKWD aresztowano ponad 143 tys. Polaków – 111 tys. z nich skazano na karę śmierci, a prawie 30 tys. zesłano do łagrów.
Według historyków Instytutu Pamięci Narodowej, „Operacja Polska” była jedną z największych zbrodni w historii Europy XX wieku, klasyfikowanych jako ludobójstwo.
Film „Wołania Polaków na Kresach” oparty jest na faktach zawartych w serii wydań naukowych pt.: „Rehabilitowani przez historię” oraz na wywiadach ze świadkami lub ich potomkami, którzy opisali zbrodnie reżimu stalinowskiego.
Ponadto, aby osiągnąć odpowiednią atmosferę emocjonalną, autor postanowił dodać sceny artystyczne z udziałem aktorów.
Zdjęcia scen filmu nagrywane były w funkcjonującej dziś kolonii poprawczej w Berdyczowie, gdzie kiedyś byli utrzymywani represjonowani Polacy, a także w fabryce skór.
Na XXXIV Międzynarodowym Katolickim Festiwalu Filmów i Multimediów „KSF NIEPOKALANA 2019” w Warszawie film zdobył II nagrodę w kategorii Martyrologia Narodu. Oprócz tego na 34. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Niepokalanów 2019 we Wrocławiu film „Wołania Polaków na Kresach” zdobył wyróżnienie specjalne.
Film powstał przy wsparciu Senatu RP oraz Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”.
Denis Ogorodnijczuk, 27 września 2021 r.
