Szary i smutny Mińsk mocno kontrastuje z zachodnią częścią Białorusi, tam gdzie w międzywojennym dwudziestoleciu tętniło życie II Rzeczypospolitej Polskiej. Im bardziej na zachód zagłębiamy się w byłe województwo nowogrodzkie, tym bardziej czujemy „ducha” starej Europy. Wąskie uliczki, zabytkowe XV-wieczne kościoły. Nic dziwnego, że serce Polaka zabije mocniej, kiedy odwiedzi on Nieśwież – położony zaledwie 140 km od stolicy Białorusi.
Co powinniśmy wiedzieć o Nieświeżu? Oprócz tego, że był on stolicą Radziwiłłów z przepiękną rezydencją, to mieści się tu jeden z najpiękniejszych pojezuickich kościołów. Obecnie parafialny kościół pw. Bożego Ciała może pochwalić się nienaruszonym od 1939 roku wnętrzem, wypełnionym napisami po polsku. W podziemiach kościoła mieści się rodzinny grobowiec Radziwiłłów. Dziesiątki drewnianych trumien ze szczątkami hrabiów, ich małżonek i dzieci są położone tak blisko jeden od drugiego, że faktycznie miejsca na nowe już nie pozostało. Nieśwież to także miasto, mieszkańcy którego w 1919 roku wzniecili powstanie przeciwko bolszewikom, oraz stolica VII obwodu Armii Krajowej.
Wąskie uliczki Nieświeża, wijące się pomiędzy średniowiecznymi murami, przypominają bardziej Galicję Wschodnią, niż „zindustrializowaną” Białoruś. Piorunujące wrażenie na turystach, szczególnie polskiego pochodzenia wywołuje zespół pałacowy Radziwiłłów, otoczony głęboką fosą. Pałac z 1583 roku pięć lat temu został pieczołowicie odnowiony przez władze w Mińsku. Będąc na liście zabytków UNESCO, nieświeżska rezydencja nie powtórzyła smutnego losu wszystkich polskich rezydencji na Ukrainie, które leżą w ruinie. Eksponatów muzealnych w byłym zamku Radziwiłłów mogą pozazdrościć wszystkie polskie zamki i zameczki podobnego typu. Jakość rekonstrukcji i renowacji wzbudza zachwyt i podziw – zaczynając od najdrobniejszych szczegółów – kończąc lustrami i złotymi sufitami. Wydane na zwiedzenie zabytku 100 tys. rubli (około 160 hrywien, 7,5 USD) są warte każdego grosza.
Oczywiście w tej „adoracji” podejścia Łukaszenki do opieki nad zabytkami i budowy obiektów infrastruktury nie zabrakło łyżki dziegciu. Pałac w Nieświeżu został totalnie „depolonizowany”, nie licząc wszechobecnego orła w koronie. O okresie Rzeczpospolitej Obojga Narodów i II RP przypomina tylko kilka napisów pod szkicami Urszuli Radziwiłłówny i opcja wybierania języka polskiego w komputerowej mapie muzeum.
Mieszane uczucia towarzyszą podczas zwiedzania pałacu w Nieświeżu. Z jednej strony – wspominają się przestraszeni mieszkańcy Mińska, którzy zebrali się na placu pod Ratuszem na festiwalu jazzowym, by posłuchać „muzyki anglosaksów” z drugiej strony – widzimy miliony Euro, zainwestowanych w opiekę nad zabytkami, w drogi, szpitale, szkoły, przydrożne ubikacje…
Jerzy Wójcicki, 23.06.15 r., KZ
Nieśwież na mapie II RP
W kościele pw. Bożego Ciała w Nieświeżu
Fronton pałacu Radziwiłłów
{morfeo 881}
{morfeo 880}
{youtube}{/youtube}
