Moment przed odsłonięciem pomnika ofiarom represji na Podolu
W dniu 28 października 2017 roku w Domu Polskim w Barze odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowo – Historyczna „Zbrodnia Winnicka – w 80-tą Rocznicę Tragicznych Wydarzeń” połączona z odsłonięciem pomnika poświęconego ofiarom reżimu stalinowskiego z lat trzydziestych XX wieku.
Pomnik został wzniesiony na cmentarzu katolickim w Barze obok mogiły poległych tu w roku 1920 żołnierzy Józefa Piłsudskiego i stanowi wraz z nią memoriał pamięci Polaków którzy oddali życie za niepodległość ojczyzny oraz za to, że nie wyrzekli się swojego polskiego pochodzenia.
Jak powiedziała dyrektor Domu Polskiego w Barze pani Małgorzata Miedwiediewa, pomnik, którego idea powstania sięga lat 90-tych ubiegłego stulecia, powstać mógł głównie dzięki zaangażowaniu Konsulatu Generalnego RP w Winnicy, który w ponad osiemdziesięciu procentach sfinansował to przedsięwzięcie, oraz pana Kazimierza Jakubiaka (uczestnika Rajdu Katyńskiego) i parafian Kościoła św. Anny w Barze. Projekt i wykonanie pomnika to dzieło winnickich rzeźbiarzy – rodziny Owrachów (ojca i synów).
Uroczystego odsłonięcia pomnika, które poprzedziło słowo prezes Barskiego Rejonowego Kulturalno – Oświatowego Stowarzyszenia Polaków im. Konfederatów Barskich pani Heleny Czerniak i odśpiewanie hymnów narodowych Ukrainy i Polski, dokonali: Maciej Łuczak – Senator RP, zastępca przewodniczącego Komisji Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą; Wojciech Mrozowski – kierownik Konsulatu Generalnego RP w Winnicy; Krzysztof Łachmański – wiceprezes Stowarzyszenia Wspólnota Polska; Oleksander Wasiliewicz Kurczeniuk – zastępca przewodniczącego Obwodowej Administracji obwodu winnickiego; Artur Cyciurski – mer miasta Bar. Oczom zebranych ukazała się ascetyczna bryła pomnika przedstawiająca ukrzyżowanego Chrystusa na tle surowej ściany z piaskowca. Na cokole umieszczony został napis : „ Ofiarom represji stalinowskich – pamiętający potomkowie”.
Poświęcenia pomnika dokonał Jego Ekscelencja Biskup Leon Dubrawski. Uroczystość uświetnił występ chóru kameralnego „Cantica Anima, w czasie którego zgromadzeni złożyli wiązanki kwiatów i zapalili znicze na mogile Piłsudczyków i u stóp nowo odsłoniętego pomnika. Na zakończenie prezes Barskiego RKOSP zaprosiła wszystkich na konferencję poświęconą Zbrodni Winnickiej.
Rozpoczęcie konferencji, którą prowadziła polonistka Małgorzata Michalska wraz z panem Siergiejem Galczakiem, profesorem Uniwersytetu Pedagogicznego w Winnicy, to niepowtarzalna okazja do zabrania głosu przez zaproszonych gości. Odczytane zostały między innymi listy od pana Adama Kwiatkowskiego – ministra w Kancelarii Prezydenta RP Andrzeja Dudy, pana Jana Dziedziczaka – wiceministra Ministerstwa Spraw Zagranicznych, pana Jarosława Szarka – prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, pani Doroty Czudowskiej – Senator RP oraz pani Ewy Szymańskiei – Poseł RP . Głos zabrali : Senator RP Maciej Łuczak, Krzysztof Łachmański- Wiceprezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, mer miasta Bar- Artur Cyciurski, Oleksander Kurczeniuk – zastępca przewodniczącego administracji obwodowej oraz goście z Legnicy – pani Beata Skwarek, doktor nauk humanistycznych WSZ im. Witelona w Legnicy, pan Sławomir Skoczek oraz pani Anna Ickiewicz – dziennikarka „Wiadomości Gminnych” gminy Lubin. Głos zabrała również pani Katarzyna Wysocka –dyrektor Winnickiego Obwodowego Muzeum Historycznego, dzięki któremu uczestnicy konferencji mieli okazję zapoznać się z interesującą wystawą , na której zgromadzone zostały pamiątki i dokumenty związane ze Zbrodnią Winnicką.
Kolejną a zarazem główną częścią konferencji było odczytanie przez zaproszonych gości referatów poświęconych Zbrodni Winnickiej.
Pan Siergiej Galczak odczytał bardzo interesujący referat zatytułowany „ Nadmierna realizacja planu egzekucji – tragedia narodu polskiego i ukraińskiego”.
Mlody historyk –krajoznawca Wiktor Wiliżiński odczytał piękny, wzruszający esej – „Szare ściany”. Temat wystąpienia kandydata nauk historycznych pana Konstantyna Zawalniuka to: „ Logika stalinowskich czynów karalnych”.
„Podolska Golgota” to tytuł referatu Mikołaja Jołtuchowskiego – honorowego obywatela miasta Bar. Kandydat nauk historycznych pan Anatol Łysy przygotował wystąpienie zatytułowane „Represje rządu radzieckiego wobec katolików regionu podolskiego”. Inne wystąpienia to: Igor Melnyczuk – kandydat nauk historycznych : „ Wyrok sumienia”; Włodzimierz Petrenko – kandydat nauk historycznych: „Represje Polaków w radzieckiej Ukrainie w latach 30-tych XX wieku”; Roman Podkur – kandydat nauk historycznych: „Polityka represji politycznych przeciw Polakom- rolnikom winniczyzny w latach 1935 – 1938”; Bogdan Siwakowski – wykładowca matematyki na UP w Winnicy: „Los pod numerem 16569”; Wiktoria Kryśko – działaczka społeczna, członek Barskiego RKOSP: „Golgota Sebastiana Ludwika”; Małgorzata Miedwiediewa – dyrektor Domu Polskiego w Barze: „Tego nie sposób zapomnieć”; Teofila Ordyńska – jedna z założycielek organizacji polskiej w Barze, członek zarządu Barskiego RKOSP: „Wspomnienia”. Na zakończenie konferencji wyświetlony został fabularyzowany dokument przedstawiający dramat i okrucieństwo represji stalinowskich na terenie winniczyzny.
Miłym akcentem było nagrodzenie wyróżniających się uczniów Domu Polskiego w Barze, którzy otrzymali cenne nagrody rzeczowe ufundowane przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Uczniów nagrodzili goszczący na konferencji przedstawiciele Stowarzyszenia – pani Anita Staszkiewicz i pan Krzysztof Łachmański oraz Senator RP – Maciej Łuczak. Wyróżnieni uczniowie to: Irena Iwaszczenko, Władysława Miedwiediewa, Jana Grabczak, Dymitrij Tadeusz Miedwiediew, Bogdan Krystofor i Wadim Marymucha. Najmłodszą nagrodzoną była siedmioletnia Anastazja – laureatka międzynarodowego etapu konkursu wokalnego „Muzyczne parasolki”.
Wieczorem uczestnicy konferencji spotkali się przy wspólnym stole w restauracji „Gurman” na obrzeżach Baru.
W niedzielę 29 pażdziernika delegacja z Baru udała się do Winnicy. O godzinie 9.30 w kościele pod wezwaniem Przenajświętszej Marii Panny Anielskiej odbyła się msza święta w intencji ofiar Zbrodni Winnickiej, którą uświetnił występ chóru kameralnego „Cantica Anima”. Następnie wszyscy zebrani w towarzystwie pracowników Konsulatu i gaści z Polski udali się na miejsca pamięci w Parku Kozickiego w Winnicy, gdzie złożyli kwiaty i zapalili znicze.
Całość przedsięwzięcia była możliwa do zrealizowania dzięki finansowaniu przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” ze środków otrzymanych z Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w ramach sprawowania opieki Snatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą.
Małgorzata Michalska, nauczyciel skierowany za granicę przez ORPEG, Ukraina, Bar, 09.11.17 r.
