Fot. Walerij Starzyński
Najdłuższa kolej wąskotorowa w Europie łączy regiony winnicki i kirowohradzki na Ukrainie. Na 130 kilometrach oprócz tradycyjnego transportowania pasażerów czas od czasu odbywają się wycieczki retro, podczas których można zapoznać się z historią Hajworońskiego Expresu i zobaczyć jak wyglądają niemieckie lokomotywy, które Niemcy produkowali dla ZSRS w ramach reparacji wojennych oraz spędzić kilka godzin w wagonach produkcji polskiej z początku lat 60. XX wieku.
To wszystko odbywa się w plenerii pięknej podolskiej przyrody na rozstawie torów 750 mm. Łącznie długość trasy wynosi 130 km i prowadzi od stacji Hołovaniwsk w kirowohradzkim do stacji Rudnica w winnickim z lokomotywownią w Hajworonie. Dawno, dawno temu ta wąskotorówka prowadziła z Hajworona do Winnicy. Ale w drugiej połowie ubiegłego wieku zmieniono go na zwykły standard rozstawu 1520 milimetrów.
Pod koniec 2021 roku podolska wąskotorówka odżyła. Miłośnicy transportu kolejowego z niemal całego świata przyjeżdżają tu, aby zobaczyć najdłuższą wąskotorówkę.
Wewnątrz polskich wagonów PAFAWAG. Fot. Walerij Starzyński
Na turystę czekają stare lokomotywy, które nadal jeżdżą na tym odcinku kolei. Niemiecka lokomotywa ГР-280 nieśpiesznie ciągnie kilka wagonów przez podolskie pagórki. Łącznie Niemcy wyprodukowali na zlecenie Moskwy 451 takich parowozów. W taborze znajduje się także ciekawy pociąg, którym każdy może przejechać się na stacji Hajworon. Jest wykonany na bazie radzieckiego samochodu klasy premium ZIM-12. Ten samochód kiedyś krążył po Winnicy jako zwykła taksówka.
Hajworońska kolej wąskotorowa wykorzystuje polskie wagony pasażerskie z końca lat 50. – pocz. lat 60. XX wieku.
Obowiązkowym punktem wycieczki retro są postoje w miejscach gdzie można wykonać ładne zdjęcia.
Fot. Walerij Starzyński
Prędkość ruchu nie przekracza 35 kilometrów na godzinę bowiem wąski tor nie pozwala na osiąganie dużych prędkości. Na przystankach goście częstowani są gorącymi napojami i jedzeniem oraz mogą posłuchać występów miejscowych zespołów ludowych.
Ponadto podczas wycieczki turystom towarzyszą zawodowi przewodnicy, którzy opowiadają o historii kolejki wąskotorowej na Podolu, obiektów kolejowych na tej trasie – o przeszłości stacji Hajworon, o moście kolejki wąskotorowej nad rzeką Boh, o działającym semaforze i nie tylko.
— Na stacji Berszadź można wejść do kabiny lokomotywy spalinowej lub lokomotywy parowej. Zobaczyć, jak tam wszystko funkcjonuje. Na stacji Berszadź szyny są oznaczone rokiem produkcji – wyprodukowano je w 1889 roku i nadal są w użyciu. Na stacji Hajworon odbywa się zwiedzanie lokomotywowni. W szczególności znajduje się pomnik najstarszej lokomotywy parowej na Ukrainie — modelu MT-202, który został wyprodukowany w 1895 roku w Estonii a w roku 1946 trafił do ZSRS. W pobliżu stacji znajdują się rarytetowe wieże ciśnień, które obsługiwały lokomotywy parowe.
Kolejny wyjazd turystyczny „Hajworon Express” planowany jest na 18 lutego 2023 roku. Będzie można się na niego zarejestrować w społeczności tematycznej na Facebooku „Гайворонська вузькоколійка” .
Informacja:
Kolej wąskotorowa Rudnica-Hołowaniwsk została zbudowana w 1887 roku, jako część dużego systemu kolei wąskotorowych należącego do Towarzystwa Dróg Południowych.
Jako część powojennych reparacji ZSRR zobowiązał Niemcy do wyprodukowania 400 potężnych lokomotyw wąskotorowych. Do ich produkcji wybrano zakład budowy maszyn „Maschinenbau und Bahnbedarf AG / Orenstein & Koppel” na przedmieściach Berlina.
Prototyp lokomotywy był jednym z przedwojennych modeli produkowanych w zakładzie. Seria nowych lokomotyw parowych otrzymała oznaczenie GR (ros. „germansky reparatsionny”). Pierwszy eksperymentalny parowóz ГР-001 zbudowano 30 kwietnia 1947 roku, a po próbach jesienią 1947 roku rozpoczęto produkcję seryjną. Pierwszą lokomotywą seryjną była ГР-002, lokomotywa eksperymentalna pozostała w NRD, a maszynę o numerze 001 dobudowano dodatkowo w 1948 roku. Do 1951 roku w podberlińskim Babelsbergu zbudowano 352 lokomotywy (GR-001-352).
Słowo Polskie za: ukraińskie media., fot. Walerij Starzyński, 23 stycznia 2023 r.
