Kościół w Oratowie w obwodzie winnickim na Ukrianie, ufundowany przez Stanisława Orańskiego
Stanisław Orański herbu Kościesza (1730-1786) to postać nierozerwalnie związana z historią Podola i Konfederacją Barską. W różnych okresach historii pełnił on rolę posła na Sejm, chorążego nowogrodzkiego, podczaszego czernigowskiego (1753).
Był synem Aleksandra i Katarzyny z Radzimińskich, cześnikówny czernihowskiej. W roku 1767 został konsyliarzem konfederacji woj. czernihowskiego i wziął udział w zawiązaniu 23 VI konfederacji generalnej w Radomiu.
Jako towarzysz chorągwi województwa Orański był współorganizatorem konfederacji barskiej. Jego podpis na akcie z 29 II 1768 znajduje się na siódmym miejscu. Przystąpił następnie do ogłoszonego 4 III w obozie pod Barem Związku Wojska Koronnego. Otrzymał wówczas funkcję konsyliarza woj. czernihowskiego z prawem zasiadania w Konfederacji Generalnej oraz nominację na komendanta części wojsk konfederackich.
Uczestniczył w walkach wiosennych na Podolu oraz w obronie Baru, za co został wyróżniony ordynansem Józefa Pułaskiego z 26 VI. W końcu czerwca z kilku chorągwiami przeszedł pod Mohylowem przez Dniestr na Wołoszczyznę.
18 VIII 1768 podpisał w Nielipowcach manifest „O nieważności wszelkich juryzdykcji” i drugi „O krzywdy i gwałty przez Moskwę czynione”. Miesiąc później w obozie pod 
Moszenicami nad Dniestrem razem z 42 towarzyszami w tym z Pułaskimi wystąpił przeciwko rozłamowym dążeniom Joachima Potockiego.
W wydanym manifeście domagano się od Józefa Pułaskiego sprowadzenia oderwanych przez Wawrzyńca Orłowskiego oddziałów wojskowych, zapewnienia wojsku należytej płacy, pośpieszenia z pomocą Wielkopolsce.
Dnia 16 XI podpisał w Dańkowcach traktat przymierza polsko-tatarsko-tureckiego. Tegoż dnia, w związku z przygotowywaną wspólną wyprawą polsko-tatarską na Nową Serbię, Orański został komisarzem do zaopatrzenia obu armii w żywność i furaż. W roku 1769 zaprzyjaźnił się z przebywającym na Wołoszczyźnie Szymonem Kossakowskim i z nim w lutym 1770 wyruszył na Węgry, ale rychło stamtąd powrócił do obozu konfederackiego w Warnie.
Od listopada 1770 przebywał przez cały rok w ostatniej już kwaterze konfederatów na terenie tureckim w Czernowodzie nad Dunajem, skąd w listopadzie 1771 podążył z Joachimem Potockim na Węgry do Preszowa.
Od czasu śmierci starszych braci, Wojciecha i Benedykta (zm. 1761), Orański był właścicielem całego majątku ojcowskiego (Torskie, Orania, Chartanowce, Hinkowice, Uhryńkowce, Kozłów na Podolu, Talne w woj. bracławskim, Łasków w Bełzkiem), a w r. 1765 wszedł w posiadanie Oratowa w Bracławskiem – i t. r. ufundował tam kościół katolicki.
Związany ze stronnictwem królewskim, zabiegał wśród egzulantów czernihowskich o zgodny z interesami królewskimi przebieg sejmików we Włodzimierzu. W r. 1778 dostał Order Św. Stanisława. Przez wiele lat aż do śmierci był rotmistrzem kawalerii narodowej. W r. 1780 Daniel Hajewski dedykował Orańskiemu wydany w Berdyczowie „Zbiór historii polskiej”. W r. 1782 Orański wylegitymował się w Galicji ze szlachectwa. Zmarł w r. 1786.
Z małżeństwa z Honoratą Marianną Cieszkowską, kasztelanówną czernihowską (zm. 1793), zostawił jedyną córkę Antoninę, zaślubioną w r. 1783 Antoniemu Pułaskiemu, konfederatowi barskiemu, potem targowiczaninowi i hetmanowi polnemu kor. Wniosła Pułaskim m. in. Torskie i Oratów.
Słowo Polskie na podstawie tekstu Wacława Szczygielskiego, 06.07.18 r.
Leave a Reply