Fot. http://ukrainaincognita.com
Malejowce – wieś nad rzeką Uszką. Mieszkańców na początku XX w. wraz ze Słobódką Malejowiecką ok. 1100. Cerkiew pod wezwaniem św. Krzyża.Obecnie w rejonie dunajowieckim obwodu chmielnickiego.
Kamień ciosowy do budowy i na nagrobki, także kamień litograficzny, fosforyty (Słobódka Malejowiecka) ziomia glinkowata, lasów dosyć.
Malejowce posiadają piękny pałac, doryckiego porządku, o dwóch piętrach, cały z miejscowego ciosowego kamienia. Pałac stoi nad pochyłością góry, nad skalistym jarem, którym płynie rzeka Uszka, zamienionym przez sztukę i naturę w jeden z najpiękniejszych ogrodów na Podolu.
Część pałacu od ogrodu wspiera się na czterech kolumnach, z jednostajnego ciosu, w pałacu mieści się kaplica, filia mukarowskiego kościoła, od lat jednak kilkunastu z rozporządzenia rządu zamknięta.
Biblioteka liczy 7,600 dzieł, gabinet numizmatyczny, jeden z większych w kraju, szczególnie piękny zbiór medali greckich, monet półwyspu hiszpańskiego, olbijskiego i rzymskich kolonialnych. Gabinet ten, początkowo zbierany przez ks. Ignacego Krasickiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, znacznie powiększony został przez jego synowca hr. Ignacego Krasickiego i przez tegoż darowany wnukowi swemu, teraźniejszemu właścicielowi Ignacemu Orłowskiemu.
Pałac zbudowany w końcu zeszłego stulecia przez Jana Onufrego Orłowskiego, przez niego też założony ogród, chociaż głównie do upiększenia go przyczyniła się Róża z hr. Krasickich Orłowska (r. 1880), która, pomimo późnej swej starości, z zamiłowaniem ciągle się nim zajmowała.
Są tu obszerne oranżerie, figarnie, duża kaskada z wysokości 48 stóp spadająca, pod którą w skale wykute jaskinie z ołtarzami i posągami świętych, ozdobne łazienki, ptaszarnia i t. p. Na drugiej stronie jaru, naprzeciwko pałacu wznoszą się ruiny opuszczonego bazyliańskiego klasztoru, fundowanego przez Wawrzyńca Pępłowskiego, sędziego podolskiego, podstarościca łuckiego (Rolle).
Fundator w akcie erekcyjnym wydanym w 1708 r. pisze: „Do należytego porządku, pod dyspozycye JW. Episkopa Podolskiego, wielebnego Ojca Januszkiewicza za humena (ihumena) postanawiam i wszelki rząd zakonny zlecam, ofiaruję 3 kawałki pola, młynek najbliżej położony, prawo zrębu w lesie i t. p.”
Mieściło się tu 7 zakonników. Klasztor został zniszczony przez hajdamaków, według miejscowego podania pod wodzą jakiegoś Kanibala.
O pałacu malejowskim pisał poeta Rajmund Korsak: „O aedes! fausta ca nato, cbarissima araicia,“ a także Przeździecki w Podróżach swoich po Wołyniu, Podolu i Ukrainie.
Była tu dawniej szkoła męska i żeńska, dobrze urządzony szpital dla włościan, utrzymywany przez zmarłą Różę Orłowską; wszystko to jednak dziś z rozporządzenia rządu zamknięte. Malejowce zdaje się założone przez Malejowieckich, należały jakiś czas do Kawieckich, Pepłowskich, Turkułów i Marchockich.
Jan Onufry Orłowski, łowczy koronny, nabył jo od Wojciecha Marchockiego, kasztelana kamienieckiego i odtąd ciągle należą do rodziny Orłowskich, którzy troskliwie podtrzymują pamiątki po swych przodkach.
Słowo Polskie na podstawie na podstawie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego, 31.08.17 r.
