Na ziemi Sławuckiej przyszło na świat wielu znamienitych Polaków, którzy pozostawili ślad w polskiej kulturze, literaturze, muzyce, dziejach miast, pól bitewnych, polityce, nauce.
Część z nich spędziła tu całe życie, inna cześć znalazła się tu przypadkiem, czasami tylko przez krótka chwile, ale połączyła ich Sławuta – miasto nad Horyniem. Warto ocalić pamięć o nich, o ludziach wybitnych i o nieznanych szerokiemu gronu, ale i o takich, bez których historia nie tylko ziemi Sławuckiej, ale całej Polski, byłaby o wiele ubóższa.
Publikujemy drugą część cyklu życiorysów wybitnych Polaków rodem ze Sławuty.
Władysław Hieronim Sanguszko herbu Pogoń Litewska, (ur. 20 września 1803 w Sławucie, zm. 15 czerwca 1870 w Cannes we Francji) – polski książę, ziemianin galicyjski, polityk konserwatywny.
Syn generała Eustachego Erazma Sanguszki, młodszy brat Romana Stanisława, uczestnik powstania listopadowego, osiadł następnie w podtarnowskich Gumniskach w Galicji, biorąc udział w życiu publicznym jako poseł Sejmu Krajowego, członek Izby Panów i tajny radca cesarski.
Konserwatysta i katolik, był jednym z założycieli i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1854-1869, słynął jako znawca koni, właściciel stadniny i twórca pięknych zbiorów mineralogicznych.
Maria Klementyna z Sanguszków Potocka (ur. 30 marca 1830 w Sławucie, zm. 17 października 1903 we Lwowie) – polska księżna, żona namiestnika Królestwa Galicji i Lodomerii i dyplomaty Alfreda Józefa Potockiego.
Urodziła się w rodzinie patrioty i działacza społecznego, księcia Romana Sanguszki i jego żony Natalii z Potockich. Jej matka zmarła 8 miesięcy po porodzie, a ojciec za udział w powstaniu listopadowym trafił do niewoli. Marię wychowali dziadkowie, Eustachy Erazm Sanguszko i Klementyna Czartoryska. 18 marca 1851 Maria Klementyna w Sławucie poślubiła Alfreda Józefa Potockiego, który był o trzynaście lat starszym od niej kuzynem. W wniosła mężowi ogromny posag, którym były odziedziczone po dziadkach dobra w Antoninach. Jako żona namiestnika Królestwa Galicji i Lodomerii organizowała bale, rauty i spotkania towarzyskie, była postrzegana jako osoba skrupulatna i nie znosząca braku subordynacji. Jej mąż w 1880 podjął decyzję o budowie wytwornego pałacu w południowo-zachodniej części Lwowa, przy obecnej ulicy Mikołaja Kopernika. Po śmierci męża w 1889 nadzorowała dokończenie budowy lwowskiego pałacu, majątek w Antoninach przekazała młodszemu synowi Józefowi. Pod koniec życia latem przebywała w Antoninach, a jesień i zimę we Lwowie. Zmarła we Lwowie.
Maria Klementyna była damą krzyża gwiaździstego.
Włodzimierz Łoś (ur. 1849 w Sławucie na Wołyniu, zm. 3 października 1888 w Monachium) – polski malarz, czynny głównie w Monachium.
Zajmował się malarstwem pejzażowym i wizerunkami koni. W Niemczech używał imienia Waldemar. Włodzimierz Łoś studiował malarstwo w latach 1870-1872 w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Władysława Łuszczkiewicza. Korzystał ze stypendium ufundowanego przez księcia Romana Sanguszkę.
W roku 1872 zamieszkał na stałe w Monachium, gdzie studiował w Akademii Sztuk Pięknych u Otto Seitza ,a od 1874 w prywatnej pracowni Józefa Brandta. Należał do monachijskiego środowiska malarzy polskich, a także do niemieckiego stowarzyszenia Kunstverein München, gdzie uczestniczył w wystawach malarstwa.
Od roku 1873 uczestniczył też w wystawach w Krakowie, Lwowie i Warszawie. Wraz z malarzami Walerym Krycińskim i Sewerynem Bieszczadem założył grupę artystyczną „Nora” mieszczącą się w Warszawie przy ulicy Długiej.
W swojej twórczości pozostał wierny tematyce krajobrazów Podola i Wołynia, a także scenom w których pojawiały się konie: polowaniom, jarmarkom, przejażdżkom, wyścigom konnym i scenom batalistycznym. Wiele jego obrazów trafiło do kolekcji w Niemczech i Stanach Zjednoczonych.
Julian Pęski (ur. 3 czerwca 1859 w Sławucie, zm. 20 kwietnia 1920 w Charkowie) – polski lekarz, chirurg, profesor Uniwersytetu w Charkowie.
Był synem Romana Pęskiego, powstańca styczniowego zesłanego na Syberię, i Henryki z domu Szlejer. Uczył się w progimnazjum w Charkowie (1872-1876), a następnie do gimnazjum charkowskiego (1876-1880). Po jego ukończeniu podjął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie. Ukończył je w 1885 roku z tytułem lekarza cum eximia laude.
Od 1886 specjalizował się w chirurgii. Otrzymał stanowisko nadetatowego pomocnika prosektora, a od 1895 prosektora. 25 maja zatwierdzono jego nominację na profesora nadzwyczajnego katedry chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej. W 1910 roku otrzymał tytuł zasłużonego profesora. Był dziekanem i kierownikiem kliniki.
Od 1896 do 1907 redaktor czasopisma „Trudy Medicinskoj Sekcii Obszczestwa Opytnych Nauk”, od 1896 współpracownik czasopisma „Wiestnik Mediciny”.
Zajmował się głównie chirurgią wątroby. Zaproponowany przez niego szew wątroby nazywany był jego imieniem. Wspólnie z Kuzniecowem opracował metodę resekcji wątroby z użyciem specjalnej igły (igła Pęskiego-Kuzniecowa).
Tytus Jemielewski (ur. 1 listopada 1884 w Sławucie na Wołyniu, zm. 1 listopada 1939 w Fordonie koło Bydgoszczy) – polski polityk ruchu ludowego, poseł PSL „Wyzwolenie”, pedagog, publicysta, członek Rady Głównej Centralnego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych od 1934 roku.
Władysław Korsak (ur. 23 grudnia 1890 w Sławucie na Wołyniu, zm. 30 grudnia 1949 w Nowym Jorku) – polski działacz państwowy, wojewoda stanisławowski i kielecki, wiceminister spraw wewnętrznych, wolnomularz.
Uczęszczał do gimnazjum realnego w Równem, następnie studiował w Kijowie, w Instytucie Leśnym i Instytucie Politechnicznym. W czasie studiów działał w polskich organizacjach młodzieżowych Kijowa („Korporacja”. Młodzież Postępowo-Niepodległościowa „Filarecja”. Związek Walki Czynnej). W 1908 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcji Rewolucyjnej. W 1913 został aresztowany i zesłany do Witebska. Od 1917 pracował w polskich instytucjach przy Ukraińskiej Centralnej Radzie w Kijowie, opowiadając się za współpracą z bolszewikami. Był radnym Kijowa.
Od 1918 pracował w polskiej administracji państwowej. Był starostą w Radzyminie, naczelnikiem wydziału samorządowego w Urzędzie Wojewódzkim Warszawskim, wicewojewodą warszawskim (1926). Po przewrocie majowym został wojewodą stanisławowskim (1926–1927), a następnie kieleckim (1927–1930). W lutym 1930 przeszedł na stanowisko dyrektora departamentu samorządowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, a w grudniu t.r. został podsekretarzem stanu (wiceministrem) w tym resorcie, gdzie nadzorował sprawy samorządowe. Funkcję wiceministra pełnił do 1939.
Był prezesem Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej w Warszawie, członkiem zarządu Polskiego Banku Komunalnego, członkiem rady nadzorczej Banku Gospodarstwa Krajowego. Od 1939 na emigracji, w 1941 osiadł na stałe w USA, gdzie działał w środowisku uchodźców.
Kajetan Widort (ur. 1804 zm. 1852 Slawuta) – był synem słynnego Torbanisty szlacheckiego GrzegorzaWidorta, który był u Wacława Rzewuskiego i Romana Sanguszki. Po zmarłym piewcy na dworze ks. Eustachego i Romana Sanguszków, zajął miejsce syn jego Kajetan Widort, który podobnie jak jego ojciec, poświęcił się wyłącznie grze na teorbanie i pieśni. Miał przytem zawsze na nauce kilku kozaków książęcych, oprócz chłopców, których mu sąsiedni obywatele dostarczali. Umarł, mając lat 48, w Sławucie. Syn jego Franciszek, zostający zawsze u księcia Romana Sanguszki, chociaż grywał na teorbanie, nie obrał sobie pieśni za wyłączne powołanie, równie jak Kajetan Widort, który był ostatnim mistrzem teorbanistą na Wołyniu.
Józef Ignacy Kraszewski (ur. 28 lipca 1812 w Warszawie, zm. 19 marca 1887 w Genewie) – polski pisarz, publicysta, wydawca, historyk, encyklopedysta, działacz społeczny i polityczny, autor z największą liczbą wydanych książek i wierszy w historii literatury polskiej oraz malarz. Pozostawił po sobie najbogatszą spuściznę spośród wszystkich polskich pisarzy. Oprócz ponad 220. powieści napisał około 150. nowel, opowiadań i obrazków, oraz 20 sztuk scenicznych i ponad 20 tomów prac historycznych. Napisał też kilka tysięcy listów – relacji z podróży. Pisarz w 1838 roku osiedlili się na Wołyniu. Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy z 1839 roku należą do dojrzałego okresu twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Są pokłosiem paru podróży rozpoczętych w 1834. Jesteśmy z nim w Ossowie , Horodcu, Pińsku, Sławucie, Dubnie. Należy zauważyć, że Kraszewski w okresie życia na Wołyniu nie raz odwiedził Sławutę, mając tu przyjaciół, gościł z rodziną w domu Elżbiety Urbanowskiej , ciotki jego żony.
Opracowała Julia Opanasiuk, ZPU Odzział w Sławucie, 4 kwietnia 2019 r.
