Z okazji 75. rocznicy Zbrodni Katyńskiej w Narodowym Muzeum Historii Ukrainy w Kijowie została otwarta wystawa „Zagłada polskich elit. Akcja AB – Katyń”. Jest to wystawa Polskiego Instytutu Pamięci Narodowej, przełożona na język ukraiński przez specjalistów z Ukraińskiego Instytutu Narodowej Pamięci.
Na otwarciu wystawy zabrali głoś Minister edukacji i nauki Ukrainy Siergiej Kwit, Przewodniczący Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej dr Włodzimierz Wiatrowicz, Prezes IPN – przewodniczący Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dr Łukasz Kamiński, Nadzwyczajny i Pełnomocny Ambasador RP w Kijowie Henryk Litwin, Dyrektorka Narodowego Muzeum Historii Ukrainy Tatiana Sosnowska. Dyrektor Archiwum SBU Igor Kułyk przekazał do polskiego IPN nie publikowane wcześniej dokumenty archiwalne (kopie), dot. Zbrodni Katyńskiej.
Przedstawione tutaj materiały świadczą o tym, że współpraca, która się rozpoczęła pomiędzy ZSRS i III Rzeszą od podpisania Paktu Ribbentrop-Mołotow była uzasadniona. Oba reżimy były bardzo podobne do siebie nie tylko przez to, że działały w tym samym czasie i za zadanie miały wytępienie elity społeczeństwa. Posługiwały się również takimi samymi metodami: uwięzienie, deportacja, rozstrzelanie… Doświadczyli represji zarówno mieszkańcy Ukrainy, jak i Polski. – Dlatego bardzo ważne jest to, że w końcu i nasze państwo ustawowo potępiło nazizm i komunizm, uznawszy je za reżimy totalitarne, – powiedział Przewodniczący Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej Włodzimierz Wiatrowicz.
Wiosną 1940 roku funkcjonariusze NKWD ZSRS na rozkaz Stalina, Berii i za zgodą Biura Politycznego Centralnego Komitetu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego zniszczyli około 22 tysięcy polskich obywateli – Polaków, Ukraińców, Żydów, Niemców, którzy zamieszkiwali wówczas Polskę. Rozstrzały rozpoczęły się na początku kwietnia, ostatnie zaś strzały tej „akcji” rozległy się 22 maja. Do historii wydarzenie to przeszło jako Zbrodnia Katyńska, zgodnie z miejscem pierwszych znalezionych pochówków ofiar masowych rozstrzałów w Katyniu, niedaleko Smoleńska.
Naziści na okupowanych terenach rozpoczęli również działania, celem których było pozbawienie narodu polskiego przywódcy – tzw. akcja AB (akcja pacyfikacyjna – niem. Außerordentliche Befriedungsaktion). Rozstrzeliwania profesorów oraz egzekucja wybitnych przedstawicieli kultury odbywała się w podobny sposób jednocześnie z wydarzeniami Zbrodni Katyńskiej w ZSRS.
– Kochana Żono, Niunisiu, Laluniu, Grzesiu, Matko, Siostry, Szwagrowie, Krewni, Znajomi, dziś będę rozstrzelany przez Niemców. Ginę za ojczyznę z uśmiechem na ustach, lecz ginę niewinny. Za krew niech Bóg zapłaci przekleństwem wiecznym podłym łotrom. Twój Bolek”, – taki list pożegnalny na chuście w więzieniu napisał ówczesny poseł na Sejm Bolesław Wnuk. W czerwcu 1940 roku został stracony. Kilka miesięcy przed rozstrzałem jego młodszego brata – naukowca Jakuba wzięto do niewoli i utrzymywano w obozie w Kozielsku. Został zabity w Katyniu.
Powyższy list można zobaczyć na wystawie. Opiera się ona na dokumentach i materiałach fotograficznych z archiwów polskich, brytyjskich, niemieckich oraz radzieckich, opowiadających o losach polskich obywateli – ofiar obu reżimów totalitarnych.
W ciągu bieżącego roku wystawę „Zagłada polskich elit. Akcja AB – Katyń” będzie można obejrzeć w wielu miastach Ukrainy.
W Kijowie można będzie ją odwiedzać do połowy lipca codziennie, oprócz środy (od poniedziałku do piątku w godz. 10.00 – 18.00, w sobotę i niedzielę w godz. 11.00 – 20.00).
Biuro prasowe UINP, opracowanie Irena Rudnicka, 02.06.15 r.
