629 artykułów, które w 2013 roku ukazały się na łamach portalu SłowoPolskie.org / Wizyt.NET w 95% zostało poświęconych życiu i działalności Polaków w obwodach chmielnickim, żytomierskim oraz winnickim. Podsumowując ten rok, najważniejsze wydarzenia zdecydowaliśmy podzielić na trzy kategorie – patriotyczne, z życia kościoła rzymskokatolickiego oraz ciekawostki. Wszystkie one są związane z polskością na Kresach, tylko w różny sposób.
Do pierwszej kategorii z pewnością można zaliczyć uroczystości, akcje, konferencje i inne imprezy poświęcone 150-leciu Powstania Styczniowego. Ponad 25 artykułów poświęciliśmy Zrywowi Niepodległościowemu 1863-1864, a 23 stycznia liczna grupa Polaków z Winnicy i Chmielnicczyzny wyjechała do Salichy na miejsce zwycięskiej bitwy powstańców pod wodzą Edmunda Różyckiego z carską armia. Na początku drugiej dekady maja w Żytomierzu polscy i ukraińscy naukowcy zebrali się na międzynarodowym panelu dyskusyjnym, debatując na temat współpracy Polaków i Ukraińców w Powstaniu, dzień później we wspomnianej już Saliszy postawiono pomnik powstańcom w postaci kamienia z napisem odpowiedniej treści.
Do patriotycznych imprez na pewno można zaliczyć piękne koncerty z udziałem Mazowsza zespołów Vołosi, Zakopower oraz VOX organizowane przez Konsulat Generalny RP w Winnicy. Tą placówkę dyplomatyczną można pochwalić także za przywiezienie na Podole i Polesie wystawy „Kurpie” oraz „Kolory prawosławia. Polska”, Mobilnego Muzeum Jana Pawła II, coroczną akcję „Mogiłę dziada-pradziada ocal od zapomnienia” oraz ufundowanie nagrobków znanym działaczom środowiska polskiego śp. Halinie Brylant i Franciszkowi Popławskiemu.
Polacy Chmielnickiego też z pewnością będą mogli pochwalić się, że w 2013 roku nareszcie ruszył remont ulicy Lecha Kaczyńskiego w polskiej dzielnicy Greczany i przyszłego Domu Polskiego.
W celu wzmocnienia i podbudowania polskiej tożsamości przez miejscowe polskie organizacje społeczne na terenie winnickiego okręgu konsularnego zorganizowano ponad 100 Dni Kultury Polskiej, Festiwali Kolęd, imprez z okazji 95 rocznicy Niepodległości Polski oraz Mikołajek.
W Żytomierskim Domu Polskim na początku marca pojawiło się okazałe popiersie Ignacego Jana Paderewskiego, a w centrum miasta już wyznaczono miejsce na pomnik tego wybitnego Podolanina, polityka i artysty.
Bardzo aktywnymi w 2013 roku okazały się także władze kościelne diecezji kijowsko-żytomierskiej i kamieniecko-podolskiej.
15 stycznia do Winnicy przybyły relikwie Św. Ojca Pio, w połowie lutego w oblodzonym Żytomierzu odbyły się XXI Diecezjalne Dni Młodzieży, relikwie Św. Marii Goretti można było adorować w kwietniu w Kamieńcu Podolskim a kilka miesięcy później także i w Winnicy. W celu popularyzacji i nagłośnienia potrzeby rekonstrukcji tywrowskiego klasztora w maju odbyła się konferencja „Tchnienie życia” z udziałem polskich architektów. Najdłuższa na Ukrainie Droga Krzyżowa w Szarogrodzie dwa razy w roku zbierała tłumy wiernych z okazji ważnych uroczystości roku liturgicznego.
29 czerwca w zabytkowym Latyczowie w strugach deszczu ponownie ukoronowano słynący łaskami obraz Matki Boskiej Latyczowskiej a w ostatnich dniach września stary kościół Św. Jana z Dukli w Żytomierzu świętował swoje 250-lecie.
Do trzeciej i najliczniejszej kategorii – ciekawostki – zaliczymy prezentacje w Winnicy, Chmielnickim i Żytomierzu serii książek „Ukraina i Polska w latach 30-40 XX wieku”, przedstawiającej odtajnione dokumenty z archiwów NKWD, Dni Brunona Schulza w Winnicy, „podziemną” wystawę witraży Adama Stallony-Dobrzańskiego a także wspólne dotarcie do prawdy o Winnickim Katyniu przez trzy zupełnie niezależne zespoły badawcze.
Gości Berdyczowa na pewno zainteresuje otwarta w 2013 roku kawiarnia „Karta Polaka”, a kilka ukraińskich studentów dostało się na studia do Polski dzięki programowi „Teraz Wrocław”, organizatorzy którego jeździli od miasta do miasta na Kresach promując dolnośląskie uczelnie. Mówiąc o studiach w Polsce wspomnimy także o egzaminach na studia dla młodzieży polskiego pochodzenia winnickiego okręgu konsularnego, które odbyły się w Winnicy w połowie maja. Prawie połowa z 140 młodych kresowiaków dzięki dobrym wynikom na tych egzaminach już studiuje nieodpłatnie w kraju przodków.
Przez 10 dni trwał rajd kolarski „Polskimi ścieżkami Żytomierszczyzny”, współorganizowany przez Towarzystwo Naukowe w Żytomierzu, a do Winnicy, też na rowerze, dojechał Tomasz Świątek, polski globetrotter, promujący rosyjską olimpiadę w Soczi, po 10000 km podróży!
Ale wszystkie te bez wątpienia ważne wydarzenia zostały przyćmione sytuacją polityczną na Ukrainie, która rozgrzała się pod koniec listopada do temperatury wrzenia, kiedy po rezygnacji ukraińskiego prezydenta podpisania umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską w Wilnie, miliony obywateli, wśród których było dużo Polaków, wyszli na ulice i stoją tam na Euromajdanach do dziś, broniąc Kresy od ponownej kolonizacji przez Rosję.
Życie toczy się dalej, Polacy Podola i Polesia coraz pewniej czują się na ziemi, gdzie urodzili się ich ojcowie i zaczynają aktywniej kandydować do organów miejscowych samorządów i bronić cmentarzy katolickich oraz utrwalać w kamieniu pamięć o swoich bohaterach narodowych.
JW, bwp
