VLUU L100, M100 / Samsung L100, M100
Cmentarzem w Janowie (dzisiaj Iwanów rejonu kalinowskiego obwodu winnickiego) opiekuje się zastępca przewodniczącego rady wiejskiej Igor Łanowyj.
W lipcu 2019 roku pracowała tu grupa wolontariuszy z Polski w ramach Akcji “Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”. Wolontariuszy wówczas odwiedził wicekanclerz Senatu RP oraz szef Instytutu Polskiego w Kijowie Bartosz Musiałowicz. W Winnicy do zespołu dołączyła przewodnicząca organizacji społecznej „Konfederacja Polaków Podola XXI wieku” Helena Gawryluk.
Cmentarz znajduje się w północnej części wsi, w odległości 1,5 km od centrum i kościoła.
Teren cmentarza płynnie wznosi się od centralnego wejścia i drogi asfaltowej w kierunku zachodnim. Terytorium ma skomplikowany kształt (patrz schemat), uwarunkowany przede wszystkim cechami krajobrazu. Cechą charakterystyczną jest przede wszystkim płaskowyż – podwyższenie terenu prawie z trzech stron, które często sięga nawet 20 metrów i naturalnie oddziela cmentarz od sąsiedniego terenu (patrz schemat). Po prawej stronie od centralnego wejścia znajduje się głęboki wąwóz pozostały po dawnej kopalni gliny, którego część została przekształcona w kompleks pamięci Mały Babi Jar – upamiętnienie rozstrzelania Żydów 30 maja 1942 r.
Na dole wąwozu jest ściana, oddzielająca kompleks pamięci od reszty jaru, gdzie znajduje się opuszczony dom z pomieszczeniami gospodarczymi. Jar nie jest szeroki, około 10-15 metrów. Kilkadziesiąt metrów dalej przebiega linia kolejowa odcinku Kalinówka-Chmielnik i dalej na Starokonstantynów. To właśnie kolejowa stacja Chołoniewska, nazwana na cześć byłego polskiego właściciela i inwestora budowy kolei.
25 metrów od cmentarza znajduje się przejazd kolejowy i droga asfaltowa, która łączy ten teren z północną częścią obwodu. Ogrodzenie w postaci gruntownego muru o wysokości 1 metra. Po lewej południowej stronie mur oddziela dwie prywatne posiadłości. Po przeciwnej stronie, czyli w górnej części cmentarza, teren gwałtownie się zwęża z powodu głębokiego wąwozu. Z tego boku nie ma żadnego ogrodzenia, z wyjątkiem kilku metrów resztek muru od strony opuszczonej chaty, znajdującej się w górnej części wąwozu przy dawnych miejscach wydobycia gliny. W górnej części cmentarza pozostałości dawnego wjazdu i wały do 1,5 metra wysokości, dziś ogrodzone drutem kolczastym.
Centralnym miejscem cmentarza są ruiny, prawdopodobnie kapliczki – dwie podłużne ściany umieszczone na kilkumetrówym podniesieniu wznoszą się nad cmentarzem. To właśnie w tej części cmentarza najlepiej zachowało się około 15 pomników, które są pokazane na schemacie zgodnie z ich położeniem (patrz schemat).
Projekt „III etap inwentaryzacji polskich cmentarzy na Podolu i Wołyniu” jest realizowany przez Chrześcijańsko-Demokratyczny Związek Polaków w Winnicy i objęty wsparciem Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” oraz Senatu RP.
Sprawozdanie sporządził w sierpniu 2019 r. Igor Płachotniuk
Więcej o polskim cmentarzu w Janowie na stronie nekropolis.in.ua
Słowo Polskie, 6 stycznia 2019 r.
