Najstarszym znanym toponimem w Kijowie jest Brama Lacka, wzmiankowana w źródłach historycznych jeszcze na początku XI w. Jej resztki znaleziono w 1981 roku, po raz drugi zbadano w 2001 roku – podczas kolejnej rekonstrukcji dzisiejszego Majdanu Niepodległości. Uważa się, że to miasto już na przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia licznie zamieszkiwali Polacy, tak samo jak dzielnicę obecnego Lwowskiego Majdanu – Żydzi, gdzie w tamtych czasach była Brama Żydowska.
W Х-ХІІ w. wielki transeuropejski szlak handlowy prowadził od Kijowa przez Kraków do Czech i Ratyzbony (Bawaria) oraz na Śląsk (Wrocław) i dalej – przez Francję i Hiszpanię do brzegów Atlantyku. Z dawnych ziem ukrainnych na Zachód dostarczano bydło, futra, miód, wosk, len i tranzytowo – towar ze Wschodu: tkaniny, korzenie, wina. Z Zachodu do Kijowa przywożono broń oraz srebro z Czech, sukna z Flandrii. A więc, pierwszymi Polakami w Kijowie byli, prawdopodobnie, kupcy, którzy się tutaj zatrzymywali i następnie osiedlali.
Za panowania księcia Włodzimierza Swiatosławowicza, który wprowadził w roku 988 chrześcijaństwo, Ruś Kijowska nabrała znaczenia ogólnoeuropejskiego, krzewiąc szerokie więzi dynastyczne z innymi państwami chrześcijańskimi. Włodzimierz poślubił bizantyjską księżniczkę Annę, zaś jego syn Jarosław Mądry – córkę szwedzkiego króla Olafa – Ingegerdę (Irenę). Córka Jarosława Mądrego Elżbieta wyszła za mąż za norweskiego króla Haralda Srogiego, Anna – za króla Francji Henryka I, Anastazja – za węgierskiego króla Andrzeja I. Synowie Jarosława Mądrego pobrali się z: Izjasław – z córką polskiego księcia Mieszka Gertrudą, Wsiewołod – z bizantyjską księżniczką z rodu Monomachów, Światosław – z wnuczką cesarza Henryka II, Włodzimierz – z Odą, córką niemieckiego hrabiego Leopolda. Siostry Jarosława Mądrego wyszły za mąż za polskich książąt: Dobroniega-Maria – za Kazimierza I Odnowiciela, a Przedsława – za Bolesława I Chrobrego.
Dynastyczne więzi książąt kijowskich z książętami krakowskimi obu tronom nie przeszkadzały w urządzeniu zbrojnych wypraw na ziemie należące do obydwu – w taki sposób tworzyła się Europa także na początku XX w. W roku 981 Włodzimierz Światosławowicz, wg latopisu, idzie ku Lachom i zajmuje ich grody Przemyśl, Czerwień i inne grody, które i do dziś są pod Rusią. Czyli pod Kijowem! W roku zaś 1017 Jarosław Mądry też z pochodem ruszył na Polskę.
Polski książę Bolesław I Chrobry – znany „budowniczy” państwa polskiego, obrońca jej samodzielności przeciwko zamachom Niemiec – podtrzymywał kontakty z wielkim księciem kijowskim Włodzimierzem Światosławowiczem. Za jego syna Świętopełka Przeklętego (nazywanego tak z powodu zabójstwa braci Borysa, Gleba i Światosława – kandydatów na kijowski tron) oddał za mąż swoją córkę. Jako sprzymierzeniec Świętopełka walczył z Jarosławem Mądrym, starając się posadzić zięcia na tronie kijowskim. Mając po swojej stronie najemników – Niemców i Madziarów oraz łatwo pokonując opór ruskiego wojska na rzece Bug, Bolesław 14 sierpnia 1018 roku wkroczył do Kijowa. Jak mówią starzy kronikarze, tutaj uderzył swym mieczem, podarunkiem niemieckiego cesarza Ottona III, w główną bramę miasta. Miecz nadszczerbił się i wkrótce, otrzymawszy nazwę Szczerbiec, stał się polskim mieczem koronacyjnym.
Przebywając w Kijowie dość krótko, Bolesław jednak zdążył w 1018 r. wybić monetę, przy tym z napisem nie łacinką, tylko cyrylicą.
Jarosław Mądry, w 1019 r. po zwycięstwie w bitwie nad rzeką Altą, ostatecznie zdobył tron kijowski. Czas jego panowania oznaczony rozbudową Kijowa, wzmocnieniem państwa Ruś Kijowska. Kilka wypraw wojskowych pozostawiły po nim wspomnienie na całym terenie Europy Wschodniej. Jarosław Mądry założył na północy miasto Jurjew (obecnie – Tartu, Estonia), na zachodzie miasta Jarosław i Bełz (obecnie – Polska), na południu od Kijowa – Korsuń, Kaniów, Perejasław, Łubnie.
Po śmierci Jarosława Mądrego jego syn Izjasław Jarosławowicz, który poślubił polską księżniczkę Gertrudę, dwukrotnie (w latach 1069 i 1077) próbował zdobyć tron kijowski przy pomocy polskiego króla Bolesława II Śmiałego lub Hojnego, ale za każdym razem cierpiał klęskę.
Polski król Bolesław III Krzywousty ożenił się ze Zbysławą, córką księcia kijowskiego Świętopełka-Michała Izjasławowicza – znanego budowniczego Soboru św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach. Spokrewniwszy się, obydwoje książąt zawarli w 1102 roku sojusz wojskowy.
Kijowski książę Izjasław Jarosławowicz, nie bez polskiego wpływu, kierował się w stronę Europy Zachodniej. Swego syna Jaropełka Izjasławowicza, księcia wołyńskiego i turowskiego, żonatego z Kunegundą-Ireną, córką hrabiego Ottona, wysyłał do papieża Grzegorza VII, oddając siebie i swoje ziemie pod duchowną opiekę Rzymu. Zresztą, wszystko to odbywało się po tych, jak ich obu – zarówno ojca, jak i syna – wypędzili kijowianie.
Ludność polska w Kijowie na początku XII w. przyczyniła się do powstania tutaj misji katolickiej na czele ze św. Jackiem, który założył pierwszy klasztor ojców dominikanów niedaleko Dniepra.
W roku 1142 polski król Bolesław Kędzierzawy, syn Władysława II, pobrał się z córką kijowskiego księcia Wsiewołoda Olgowicza Zwinisławą.
Prawdopodobnie ukraińsko-polskie więzi dynastyczne trwałyby i dalej, gdyby nie najazd mongolski 1240 roku. Zadał Rusi Kijowskiej, osłabionej przez zatargi wewnętrzne, niszczącego ciosu. Właśnie przez Bramę Lacką hordy Batu-chana, korzystając z taranów, wtargnęły do Kijowa i zniszczyły go. Porabowano wówczas i zniszczono wszystkie chrześcijańskie świątynie miasta. Odtąd życie polityczne i kulturowe na dłuższy czas odeszło z brzegów Dniepra.
Dmytro Małakow, 11.06.15 r.
