Wydawnictwo Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk wydało książkę pt. „Międzynarodowe aspekty akcji „Wisła””.
Między kwietniem a końcem lipca 1947 r. z terenów okupowanej przez Czerwoną Armię Polski w ramach operacji „Wisła” wysiedlono ponad 140 tys. Ukraińców i Łemków, niszcząc również większość leśnych oddziałów Ukraińskiej Powstańczej Armii.
Wydarzenia te skupiają od 1989 r. duże zainteresowanie naukowców i opinii publicznej.
Jak dotąd badacze koncentrowali się jednak na wewnątrzpolskich aspektach genezy, przebiegu i skutków akcji „Wisła”, tylko pobieżnie traktując kwestie międzynarodowe – współpracę przy jej przeprowadzeniu między komunistycznymi rządami Polski, Czechosłowacji i ZSRS, a także odbicie operacji w ówczesnej propagandzie oraz współczesnej historiografii i polityce pamięci. Celem przedstawianego opracowania Międzynarodowe aspekty akcji „Wisła” jest choćby częściowe uzupełnienie tej luki.
W pierwszej kolejności badaniem objęto współpracę na płaszczyznach politycznej – pomiędzy rządami i partiami komunistycznymi zaangażowanych państw – oraz wojskowej. Poprzez szczegółową rekonstrukcję kontaktów i działań prowadzonych po niepolskiej stronie granicy autorzy starali się zweryfikować funkcjonujące w polskiej nauce hipotezy. Przede wszystkim autorzy próbowali znaleźć odpowiedź na pytanie, na ile operacja „Wisła” była samodzielną inicjatywą polskich komunistów, a na ile wypływała z nacisku państw ościennych, przede wszystkim ZSRS.
Część I ZSRR i Czechosłowacja wobec akcji „Wisła” (Grzegorz Motyka)
Część II Cienie śmierci schodzą z gór… Obrazy akcji „Wisła” i ukraińskiego podziemia w mediach masowych w Polsce, ZSRR i Czecho Słowacji w 1947 r. (Mariusz Zajączkowski)
Część III Akcja „Wisła” w polityce pamięci i historiografii od przełomu w latach 1989–1991 (Tomasz Stryjek)
Sergij Porowczuk za: XLM, 2 lutego 2021 r.
