Tomasz Padura. Źródło: Wikipedia
We wrześniu 2019 r. ukaże się drukiem książka o Tomaszu Padurze autorstwa koziatyńskiego krajoznawcy Mykoły Kupczyka.
Realizacja projektu odbywa się w ramach programu „Małe miasta duże wrażenia”, finansowanego przez Ukraiński Fundusz Kulturalny. Proponujemy czytelnikom poznać kilka fragmentów przyszłej książki.
Fragment rozdziału 2 „W Ilińcach” oraz rozdziału 10 „Marian Wasiutyński”
Powszechnie wiadomo, że Tomasz Padura urodził się w miasteczku Ilińce powiatu lipowieckiego gubernii kijowskiej (obecnie miasto Ilińce peni rolę centrum zjednoczonej hromady o tej samej nazwie). Tutaj spędził swoje dzieciństwo. Stąd jako młodzieniec udał się na naukę do Gimnazjum Podolskiego w Winnicy.
Rodzina Padury osiedliła się w Ilińcach w drugiej połowie ХVІІІ wieku. Kiedy Padurowie zamieszkali w Sinarnej, była to niewielka wieś powiatu i województwa bracławskiego (dziś wieś Synarna powiatu oratowskiego obwodu winnickiego), i należała do klucza ilinieckiego książąt Sanguszków. Wiadomo, że już w 1790 r. ojciec poety Jan Padura mieszkał w Ilińcach powiatu bracławskiego, dokąd został zaproszony przez księcia Hieronima Sanguszkę do pomiaru jakości gleby. Ogółem ich rodzina mieszkała w Ilińcach około 33 lat (lata 1790 – 1829), aż do śmierci matki. Sam Tomasz mieszkał tu od urodzenia do momentu zaciągnięcia się do Gimnazjum Podolskiego w Winnicy.
W 1815 r. rodzina Padurów pojawia się w Ilińcach za pośrednictwem książąt Sanguszków. Jan Padura, ojciec naszego poety, po zakończeniu nauki w szkole jezuitów w Żytomierzu, w 1790 roku otrzymał od króla Stanisława Augusta tytuł komornika przysięgłego (mierniczego). Będąc komornikiem bracławskim pracował w posiadłościach Tomasza Ostrowskiego i księcia Hieronima Sanguszki, robił pomiary na Tetijowszczyźnie (powiat kijowski woj. kijowskie, później powiat taraszczański gubernii kijowskiej) za co otrzymał list dziękczynny list Tomasza Оstrowskiego podkomornika bracławskiego. Również za swoje zasługi otrzymał od księcia wojewody Hieronima Sanguszka zapewnienie „prawa dożywotniego (na całe życie) na posiadłość z ziemiami uprawnymi w Ilińcach na przedmieściu przy młynie Litwinowym, nad rzeką od tego młyna płynącej i wpadającej do jeziora zwanego kamiennym” [1, s. 411-412]. Gdzie urodził się ojciec poety Jan Padura na razie nie wiadomo. Okres kiedy ożenił się z Аnielą z Paszkowskich i gdzie mieszkała rodzina przed Ilińcami też jeszcze nie zbadano. […]
Jak wiemy, Tymko Padura zmarł u swojego przyjaciela Mariana Wasiutyńskiego we wsi Koziatyń powiatu berdyczowskiego kijowskiej guberni. Przy tym, mało wiemy o tym przyjacielu i o samym Koziatyniu. Rawita F. (Gawroński F.) w krytycznym zarysie „Foma Padura”, nadrukowanym w czasopiśmie „Kyjiwska starowyna” 1889 r. napisał o jednym z pierwszych biografów T. Padury: „Najbogatszy zapas wiadomości do biografii Padury zawdzięczamy W. Przyborowskiemu, który po śmierci poety 20 października (w rzeczywistości 8, ale wg nowego stylu – 20 września) 1871 roku w Koziatyniu powiatu berdyczowskiego zwrócił się do jego przyjaciela, Mariana Wasiutyńskiego (w domu którego poeta w ostatnim czasie mieszkał i zmarł), z prośbą o udzielenie informacji o Padurze, niezbędnych mu do krytycznej oceny działalności literackiej zmarłego poety. Wasiutyński wykonał tę prośbę”.
Słowo Polskie na podstawie tekstu Mykoły Kupczyka, 26 sierpnia 2019 r.
