Drugiego maja 2014 roku 23-osobowa grupa dzieci, młodzieży i dorosłych członków Stowarzyszenia „Świetlica Polska” zdecydowała się na nietypowy i szczególny sposób świętowania Dnia Polonii i Polaków za Granicą – nie przy stole czy telewizorze, a w najdalszych zakątkach przepięknego Podola, gdzie nie tak dawno mieszkali znani i wybitni Polacy. Szlak tej wycieczki przebiegał przez miejscowości, gdzie do dziś znajdują się rezydencje słynnych rodów szlacheckich – Grocholskich, Potockich, Szczeniowskich, Sobańskich…
Wczesnym rankiem zgrana ekipa „świetliczan” wyjechała specjalnie wynajętym busem z Winnicy w kierunku Niemirowa. Pierwszym punktem na mapie podróży była Woronowica, następnie członkowie „Świetlicy” odwiedzili pałac Marii Potockiej w Niemirowie a także pałac słynnego targowiczanina Szęsnego-Potockiego w Tulczynie. Trochę dłużej turyści zatrzymali się w Kapuścianach i ruszyli dalej prawie pod samą granicę obwodu winnickiego – do Obodówki i Wierzchówki.
Kapuściany nie przypadkowo okazały się w centrum zainteresowań gości z Winnicy. Właśnie tutaj urodził się inżynier, mecenas, późniejszy minister gospodarki i handlu w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego Ignacy Szczeniowski. Miejscowy nauczyciel szkoły średniej i krajoznawca Mykoła Trofimiuk opowiedział o życiu i osiągnięciach wybitnego rodaka.
Ignacy Szczeniowski, syn Stanisława i Julii z Jaroszyńskich, urodził się w Kapuścianach 14 czerwca 1853 roku. Studiował na uniwersytecie w Gent (Belgia), gdzie otrzymał dyplom inżyniera. Z czasem Ignacy zastąpił ojca na stanowisku dyrektora miejscowej cukrowni, projektował nowe urządzenia, na przykład ultracentryfugę.
Ignacy Szczeniowski był członkiem komitetu z budowy kościoła Św. Mikołaja w Kijowie, tak zwanej Twierdzy Ryszarda, wspierał finansowo powstanie Politechniki Kijowskiej (1896 rok), był opiekunem Realnego Uczyłyszcza w Winnicy.
W maju 1918 roku pracował w Rządzie Skoropadskiego i UNR, ale po 9 miesięcach pracy w polityce stracił nadzieje na możliwość odbudowania normalnego życia w swojej małej ojczyźnie i podjął decyzje by wyjechać do Polski. Zabrał ze sobą rodzinę oraz kilku służących. Po drodze do Równego powóz Szczeniowskich kilka razy napadnięto, z powodu zdrady, jak podejrzewał Ignacy.
To co przeżyła podolska ziemia w latach rebelii bolszewickiej kijowskie czasopismo „Muzeum Polskie” Nr 2 z 1918 roku nazwało „Rosyjską Wandeją”. Pod wpływem obiecanek polepszenia życia i „równości” dla wszystkich zaczęły się rabunki i morderstwa polskich ziemian. Pałac Szczeniowskich w Kapuścianach w 1928 roku stał się szkołą, co uratowało go przed ostatecznym rozebraniem na materiały budowlane. Szkoła w byłej kapuściańskiej rezydencji mieści się do dziś. Ciekawym faktem jest także to, że bryczka Szczeniowskiego do połowy lat 50. XX wieku była używana przez miejscowego agronoma.
W styczniu 1919 Ignacy Szczeniowski został doradcą gospodarczym polskiej delegacji na Konferencji Pokojowej w Paryżu. Następnie pracował w rządzie Paderewskiego (od sierpnia po listopad 1919 roku), a po jego dymisji wrócił do pracy w cukrowniach Przeworska i Horodenki.
Ignacy Szczeniowski zmarł 29 października 1932 w Warszawie, jego grób znajduje się na Powązkach.
Mieszkańcy Kapuścian do dziś z szacunkiem wspominają dobrego i przedsiębiorczego gospodarza Ignacego Szczeniowskiego.
Dzieci i młodzież ze Stowarzyszenia „Świetlica Polska” z wielką ciekawością dowiedzieli się, że razem z Podolaninem Ignacym Janem Paderewskim w pierwszym po zaborach rządzie niepodległej Polski pracował jeszcze jeden nasz rodak – Ignacy Szczeniowski.
Walery Istoszyn, Stowarzyszenie „Świetlica Polska”, bwp
Zdjęcia z wyjazdu
{morfeo 571}
