Bitwa pod Chorupaniem – jedna z większych bitew stoczona nieopodal miasta Chorupań, na północny zachód od Dubna w dniach 13–19 lipca 1920 roku przez wojska polskie w składzie 18 Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. Franciszka Krajowskiego z 1 Konarmią Siemiona Budionnego podczas wojny polsko-bolszewickiej.
3 lipca 18 dywizja piechoty uderzyła na Dubno i opanowała je po walce z sowiecką 11 dywizją. Generał Krajowski poszukując kontaktu z 2 Armią skierował na Chorupań 36 Brygadę Piechoty.
Wieczorem po walkach ze szwadronami bolszewików obsadził Chorupań siłami 144 pułku piechoty z 2 i 3 bateriami 18 pułku artylerii polowej. Kontaktu z oddziałami 2 Armii jednak nie nawiązano.
Rano 14 lipca 144 pułk piechoty odparł natarcie kawalerii bolszewickiej, jednak w południe otrzymał rozkaz opuszczenia pozycji. Wycofano dywizję do odwodu 6 Armii.
Odejście dywizji pozwoliło Budionnemu sforsowanie Ikwy, opanowanie Chorupania i Dubna.
16 lipca 18 dywizja piechoty polskiej rozpoczęła kontrnatarcie na Dubno i Chorupań, z zadaniem wyparcia Rosjan za Ikwę.
Natarcie spotkało się z oporem i szarżą oddziałów Rosjan. Szarżę odparli artylerzyści. Nieprzyjaciel stracił w szarży około 100 zabitych, w tym trzech dowódców pułków i dwie taczanki. Wieczorem Polacy odeszli w celu wsparcia natarcia dywizji na Dubno. Po wykonaniu zadania wróciła do Chorupania, które ponownie zajęli Kozacy.
Wieś odzyskano 17 lipca rano. Po połączeniu sił zamierzano wspólnie uderzyć na armię Budionnego.
17 lipca przeciwnik trzykrotnie nacierał na 49 pułk w Chorupaniu, jednak ataki nie przyniosły skutku. Po południu Rosjanie wyparli Polaków z wioski. Przeprowadzone kontrnatarcie siłami odwodów dywizji (I i II batalion 145 pp) doprowadziło do odbicia Chorupania. Wieczorem spieszeni kawalerzyści rosyjscy z dwoma samochodami pancernymi uderzyli na Polaków, który wobec braku amunicji i granatów był zmuszony się wycofać.
Gdy jednak dowieziono amunicje, wieczorem przeprowadzono kontratak i odrzucono nieprzyjaciela na Młynów. 19 lipca Rosjanie uderzyli ponownie na wioskę. Patrole, które poszukiwały 3 DP Leg, stwierdziły koncentrację oddziałów 1 Armii Konnej.
W szeregi 49 polskiego pułku przybył generał Krajowski. Na stanowisku dowodzenia zaobserwował on obchodzące siły Rosjan, wydał więc rozkaz do uderzenia siłami dwóch batalionów na Smordwę w celu uprzedzenia uderzenia kawalerii.
Siły polskie natknęły się po rozpoczęciu ataku na sowieckich kawalerzystów zgrupowanych do szarży. Uciekająca kawaleria sowiecka trafiła pod lufy ckm II batalionu i została rozproszona. Przeciwnik szybko zorganizował odwody i ruszył do kontrataku. Ławy kawalerii z taczankami i artylerią, w szarży na piechotę jednak kilkakrotnie musiały się wycofać.
Ok 17:00 dowódca 49 pułku widząc obchodzenie prawego skrzydła pułku przez Rosjan wycofał dwa bataliony na podstawy wyjściowe. Przeciwnik jeszcze parokrotnie próbował w walce wyjść na tyły. Walki trwały do 2 w nocy, po czym przeciwnik wycofał się.
Polacy utrzymali Chorupań. Wobec braku łączności z 3 DP Leg, dużych strat i grasowania grup kawalerii sowieckiej generał Krajowski późnym wieczorem 19 lipca rozkazał opuścić Chorupań i wycofać 18 dywizję do rejonu Werba – Białogródek. Ostatnie oddziały polskie opuściły wioskę o godz. 3.00 20 lipca i skierowały się na Radziwiłłów.
Kilkudniowe walki o Chorupań związały siły 1 Armii Konnej i utrudniły Budionnemu obejście lewego skrzydła 18 DP. Straty polskie ok. ośmiuset poległych, rannych i zaginionych. Straty sowieckie – nie ujawnione.
Walki żołnierzy polskich o Chorupań zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
Sergij Porowczuk za: Wikipedia, 28 lipca 2020 r.
