Fot. Portret X Doroty Sanguszko, w Tarnowskim Muzeum Okręgowym, znajdujący się dawniej w rezydencji XX Sanguszków w Sławucie
Miesiąc maj – to osobliwy czas, kiedy w kościele, przy kapliczce czy w domu, modlimy się litanią z włoskiego Loreto – loretańską. Tak samo w Sławucie, jak i w innych miejscach po całej Europie, obchodząc Nabożeństwo majowe, kierujemy swoje prośby do Najświętszej Maryi Panny w ten osobliwy czas, prosząc o różnych Jej łaskach, które na stałe wpisały się do naszego życia i stały się częścią naszej tożsamości i naszej historii, jako wspólnoty.
200 lat temu, w tym czasie, 3 maja 1821 roku w Rzymie odeszła do domu Pana X Dorota z XX Lubartowiczów-Sanguszków Sanguszkowa, krótkie życie której odegrało ogromną rolę w powstaniu jednej z najpiękniejszych świątyń Wołynia – kościoła Św. Doroty w Sławucie w latach 1822-1845, kościoła parafialnego od roku 1848, konsekrowanego przez ks. Biskupa łucko-żytomierskiego Kacpera Borowskiego w roku 1861.
W kwitnącym i bardzo młodym wieku (22 lat) odeszła z ziemskiego życia ta, imię duchownej patronki której później zawsze będą wspominali jak prości ludzie ze Sławuty, jak i zarówno mnóstwo naukowców, pisząc swoje prace historyczne o sanguzkowskiej Sławucie i Wołyniu.
Nie wiele wiemy o życiu X Doroty, ale dzisiaj warto przypomnieć choć by i to, co zachowało się do naszych czasów. Pierwszym i na pewno najciekawszym pytaniem jest zawsze pytanie portretowania postaci, której poświęcono ten artykuł.
To dzieło nieokreślonego malarza jest jednym z najbardziej stylowych portretów kobiecych epoki romantyzmu, jakie zachowały się do naszych czasów w Muzeum Okręgowym w Tarnowie. Obraz namalowany został na początku lat dwudziestych XIX wieku, na zamówienie X Eustachego Erazma Sanguszki (1768-1844) – Generała-majora Wojsk Koronnych i uczestnika powstania kościuszkowskiego – ojca X Doroty.
A że była to podobizna osoby już nie żyjącej, stąd malarz przedstawił twarz portretowanej w otoczeniu jasnych obłoków, symbolizujących, że kobieta, przedstawiona na obrazie, nie przebywa już na ziemi.
Oprócz tego warto tu także zaznaczyć, że kolekcja obrazów w Muzeum Okręgowym w Tarnowie, posiadająca wysoki kunszt malarski i przedstawiająca 26 postaci rodu Sanguszków należała uprzednio do dworskiej kolekcji w Gumniskach, wśriód których znajduje się 17 portretów, sygnowanych napisem „Sławuta” (jak podaje autor P. Chrzanowska w swojej pracy „Katalog portretów książąt Sanguszków”), czyli jest to część kiedyś kolekcji obrazów, przechowywanych niegdyś w Sławucie, wśród których znalazł swoje miejsce także portret Doroty Sanguszko.
Wracając do płótna z wizerunkiem X Doroty trzeba dodać, że również istotny jest i ten fakt, że wszystkie jej portrety, które posiada w naszych czasach Muzeum Okręgowe w Tarnowie, są tylko jej podobiznami i powstały na zamówienie rodziców Doroty już po jej śmierci.
Polskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe im. Romana Damiana Sanguszki w Sławucie, mgr. Wiktoria Wiszniewska, 23 maja 2021r.
