Jeszcze w 1996 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej zwróciło się do władz ukraińskich z inicjatywą o wpisanie do rejestru zabytków architektury drewnianego kościoła rzymskokatolickiego we wsi Jazłowczyk (rej. brodzki, obw. lwowski) oraz przeniesienie go do Muzeum Architektury Ludowej i Bytu we Lwowie („Szewczenkowski Gaj”).
Na szczęście, dzięki wspólnym staraniom polskiej strony i ukraińskiej ten unikalny zabytek drewnianej architektury sakralnej udało się uchronić przed rujnacją i jest on obecnie ozdobą tego lwowskiego skansenu.
Kościół został wzniesiony w 1936 roku na zamówienie i kosztem wspólnoty rzymskokatolickiej Brodzkiej parafii, która wówczas obejmowała prawie dwadzieścia wsi. Wtenczas wspólnota rzymskokatolicka wsi Jazłowczyk liczyła ponad 70 osób. Wg materiałów Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie autorem projektu był inżynier Stefan Zassowski. Kościół jest unikalnym przykładem zastosowania stylu modern w drewnianej architekturze sakralnej i nie ma analogów na terenie Ukrainy. Drewniany budynek stoi na wysokim betonowym cokole, z dwoma symetrycznie znajdującymi się zakrystiami – od strony wschodniej i pomieszczeniem służbowym oraz schodami prowadzącymi na chóry – od strony zachodniej. Szczególnego kolorytu nadaje kościołowi stromy gontowy dach. Nad wejściem – kwadratowa podstawa, na której opiera się miniaturowa wieża, zwieńczona kutym krzyżem.
Mimo dziesiątków lat upadku ta kultowa budowla przetrwała do naszych dni w autentycznym stanie, bez zmian. Zachowały się nawet takie elementy jak rzeźbione drzwi i węgar z wizerunkiem liści dębowych i żołędzi, kute z żelaza kraty na oknach. W środku – drewniany ołtarz w kształcie portalu z kolumnami korynckimi. Portal wieńczy obraz „Oka Opatrzności” w promieniach światłą. U dołu ołtarza mieści się imię fundatora Pawła Golinowskiego i data „1936”.
W końcu w 2011 roku z inicjatywy profesor Romany Cielątkowskiej, Kierownika Katedry Projektowania Środowiskowego Politechniki Gdańskiej, członka Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS, rozpoczęły się działania, skierowane na konserwację historycznej świątyni w Jazłowczyku. Po zbadaniu możliwości konserwacji obiektu na miejscu, wspólnie z partnerami z Ukrainy (Jazłowczycka Rada Wiejska, Lwowska Administracja Obwodowa, Lwowska Rada Miejska) uczestnicy doszli do wniosku, że jedynym możliwym rozwiązaniem jest przeniesienie kościoła na teren skansenu we Lwowie.
Kościół został przewieziony do Muzeum wiosną 2013 roku i całkowicie odnowiony w pierwotnym stanie jesienią tegoż roku przez polskich konserwatorów pod kierunkiem Romany Cielątkowskiej.
Wykonanie wszystkich prac sfinansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. „Ponieważ miejsce, w którym znajdował się kościół, mieszkańcy określają jako sakralne, poprosili nas zaprojektować kapliczkę, która powstanie na miejscu kościoła. Rzeczywiście, zgodziliśmy się. Badania architektoniczne i inwentaryzację już nie jeden raz przeprowadzali przedstawiciele polskiej strony w samym Jazłowczyku. Wszystkie zgromadzone materiały były ze sobą zestawione pod względem zgodności z rzeczywistością. Proces demontażu przebiegał w sposób ręczny. Wszystko to – skomplikowane i długo trwające prace. Dokonaliśmy wszystkich niezbędnych działań zgodnie z metodami konserwatorskimi”, – mówiła Romana Cielątkowska.
Projekt przeniesienia Jazłowczyckiego kościoła do „Szewczenkowskiego Gaju” odbywał się jednocześnie z analogicznymi działaniami, które polegały na przeniesieniu i konserwacji kościoła greckokatolickiego pw. Opieki Najświętszej Bogurodzicy z miejscowości Kupna pod Przemyślem do miejscowości Godkowa pod Elblągiem (Polska). Obydwa projekty odbywały się w ramach programu międzynarodowego „Dziedzictwo przeszłości – fundamentem przyszłości”, który realizuje się od roku 2008 pod patronatem Międzynarodowego Komitetu Naukowego ds. Wspólnego Dziedzictwa ICOMOS.
Igor Gałuszczak, Lwów, 01.12.16 r.
